Ptasia grypa

Koszyk Produktów w koszyku: 0

Grypa

Informacje

Spis treści

Biuletyn Informacyjny INFOSAN nr 7/2005 (aktualizacja 12/2005)
PYTANIA I ODPOWIEDZI DOTYCZĄCE WIRUSA H5N1
Preparat Virkon S posiada udowodnioną wysoką skuteczność w stosunku do wirusa H5N1 ptasiej grypy Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości.
Zwalczanie chorób zakaźnych na świecie - Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości
Skuteczność Virkonu w stosunku do wirusa Influenzy ptaków
Jak rozpoznać Influenzę ptaków i jakie podjąć działania w przypadku podejrzenia
VIRKON Dlaczego Virkon jest wybierany w planowaniu zwalczania zagrożeń
Niezależne rekomendacje, efektywność, sprawozdania z badań.
Władze holenderskie zapewniły skuteczne zwalczanie Influenzy ptaków o wysokiej zjadliwości wybierając Virkon podczas wybuchu tej choroby w 2003r.
Profilaktyka Influenzy ptaków Program bieżącej dezynfekcji pomieszczeń budynków inwentarskich
Procedury mycia i dezynfekcji przy wystąpieniu choroby
Ochrona fermy przed Influenzą ptaków
W pustych pomieszczeniach
W zasiedlonych pomieszczeniach
Biobezpieczeństwo pojazdów
Bioasekuracja środków transportu drobiu

Światowa Organizacja Zdrowia

Międzynarodowa Sieć Urzędów ds. Bezpieczeństwa Żywnościowego (INFOSAN)

4 listopada 2005 r.

Biuletyn Informacyjny INFOSAN nr 7/2005 (wersja poprawiona 1.5, grudz.) – Ptasia grypa

(Aktualizacja Biuletynu Informacyjnego INFOSAN nr 2/04 – Ptasia grypa, 17 grudnia 2004 r.)

Ogniska ptasiej grypy u drobiu i ludzi wywołane wysoce zjadliwym wirusem H5N1: następstwa dla bezpieczeństwa żywnościowego

PODSUMOWANIE

• Wirus H5N1 traci aktywność w wyniku tradycyjnego gotowania (w temperaturze co najmniej 70°C w każdym miejscu produktu żywnościowego). Spożywanie mięsa drobiu po odpowiednim ugotowaniu jest bezpieczne.

• Jeśli wirus H5N1 znajduje się w mięsie drobiu, nie ginie ani po schłodzeniu ani po zamrożeniu mięsa.

• Niebezpieczny jest gospodarski ubój drobiu oraz przygotowywanie chorego lub martwego drobiu do spożycia: należy zaniechać tych praktyk.

• Jaja mogą zawierać wirusa H5N1, zarówno na zewnątrz (na skorupkach), jak i w środku (w białku i żółtku). Jaj, które pochodzą z obszarów, gdzie wystąpiły przypadki zachorowań u drobiu z powodu wirusa H5N1 nie należy spożywać na surowo, ani po częściowym ugotowaniu (na miękko). Surowych jaj nie należy stosować do sporządzania potraw, o ile nie zostaną one późnej ugotowane, upieczone lub poddane innej obróbce termicznej.

• Nie ma dowodów epidemiologicznych aby wykazać, że ludzie zarazili się wirusem H5N1 po spożyciu odpowiednio ugotowanego mięsa drobiu lub jaj.

• Największe ryzyko zakażenia wirusem występuje podczas przenoszenia i uboju żywego, zakażonego drobiu. Podczas uboju oraz podczas wykonywania czynności poubojowych należy stosować się do dobrych procedur sanitarnych. Procedury te mają na celu nie dopuścić do narażenia na zakażenie za pośrednictwem surowego mięsa drobiu oraz do przeniesienia wirusa z drobiu na inną żywność oraz na powierzchnie lub sprzęt służące do przygotowania żywności.

Ogniska ptasiej grypy, wywołane wirusem H5N1 o wysokiej zjadliwości, występujące obecnie w Azji oraz ostatnio w Europie, wzbudziły obawy co do źródła zakażenia oraz ryzyka zachorowania wśród ludzi na skutek różnych czynników narażenia na zakażenie. Na podstawie obecnie dostępnych dowodów można wywnioskować, że większość przypadków zachorowań u ludzi spowodował bezpośredni kontakt z zakażonym żywym lub martwym drobiem. Narażenie na zakażenie może również wystąpić, gdy wdycha się wirusa z kurzem oraz przez kontakt z powierzchniami skażonymi wirusem. Zakażony drób wydala wirusa ze śliną i z kałem. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) jest świadoma pojawiających ostatnio obaw, że wirus może również przenosić się na ludzi w wyniku kontaktu ze skażonymi produktami drobiowymi. Do chwili obecnej brak jest danych epidemiologicznych wskazujących na to, że choroba może przenosić się na ludzi przez odpowiednio ugotowaną żywność (nawet, jeśli żywność została skażona wirusem przed ugotowaniem), ani na to, że produkty spożywcze dostarczane z obszarów dotkniętych chorobą były źródłem zakażenia wśród ludzi.

Drób

Obecność i żywotność wirusa

Większość szczepów wirusa ptasiej grypy znaleziono tylko w drogach oddechowych i przewodach pokarmowych zakażonych ptaków, a nie w mięsie. Na podstawie dostępnych badań można jednak stwierdzić, że wirusy o wysokiej zjadliwości, takie jak szczep H5N1, przenoszą się praktycznie na wszystkie części skażonego ptaka, między innymi na mięso. Wirusy ptasiej grypy przeżywają w surowym mięsie zakażonego drobiu i dlatego mogą przenosić się podczas handlu i dystrybucji skażonych produktów żywnościowych, takich jak świeże lub mrożone mięso. Niskie temperatury na ogół przedłużają żywotność wirusa ptasiej grypy.

Wirus może przeżyć w kale w niskich temperaturach (4°C) przez co najmniej 35 dni. Na podstawie testów na trwałość wirusa, wykonywanych na próbkach kału, w których obecne były wirusy H5N1 występujące w 2004 r. wykazano, że wirus może przeżyć w temperaturze 37°C przez 6 dni. Wirusy ptasiej grypy mogą również przeżyć przez kilka tygodni na powierzchniach występujących np. w środowisku kurnika.

Z uwagi na te właściwości, koncentracja i żywotność wirusów w skażonym mięsie w powszechnych procesach przechowywania, takich jak zamrażanie lub schładzanie, zmniejsza się tylko nieznacznie. Jednak w wyniku zwykłego gotowania (temperatura co najmniej 70°C we wszystkich miejscach produktu) wirus traci aktywność. Do chwili obecnej brak dowodów epidemiologicznych wskazujących, że ludzie mogli zarazić się w wyniku spożycia skażonego mięsa drobiu, które zostało odpowiednio ugotowane.

Obróbka surowego drobiu

Obszary, na których obecnie występują przypadki zachorowań na ptasią grypę wśród drobiu. W gospodarstwach, gdzie hoduje się drób na podwórzach, praktyki uboju gospodarskiego, odpierzania oraz patroszenia, związane z handlem żywymi ptakami sprzyjają dalszemu i znacznemu narażeniu na kontakt z potencjalnie skażonymi częściami drobiu. Stosowanie tych praktyk powoduje znaczne ryzyko zakażenia. Na podstawie obecnie dostępnych informacji można stwierdzić, że znaczna ilość potwierdzonych przypadków zachorowań wśród ludzi powstała w wyniku zakażenia podczas uboju oraz dalszej obróbki chorych lub martwych ptaków przed gotowaniem. Aby ubój gospodarski, odpierzanie i patroszenie drobiu były czynnościami bezpiecznymi, wykonująca je osoba powinna być wyposażona w kompletną odzież ochronną i powinna mieć wyczerpujące informacje na temat środków ochronnych. Z tego powodu, należy zaniechać wykonywania czynności, które wiążą się z kontaktem z wyraźnie chorymi lub martwymi ptakami, jak ma to miejsce w tradycyjnych gospodarstwach wiejskich w Azji i innych częściach świata.

Ostatnie badania dotyczące tradycyjnych praktyk wykazały, że kampanie edukacyjne w zakresie zdrowia publicznego na temat choroby i środków ochronnych dotarły do ludności wiejskiej, która jest najbardziej narażona na ryzyko zakażenia poprzez kontakt ze skażonym drobiem hodowanym w obejściach gospodarstw. Zmiana przyzwyczajeń jest jednak szczególnie trudna i w dalszym ciągu mają miejsce takie praktyki, jak zatrzymywanie przez hodowcę chorego lub martwego drobiu oraz przygotowywanie go do spożycia. W ten sposób utrzymuje się ryzyko pojawienia się zarówno dalszych przypadków zachorowań wśród ludzi, jak i pojawienia się wirusa, powodującego pandemię. Z uwagi na obecnie występujące przypadki zachorowań na ptasią grypę wśród drobiu, potrzebne jest podjęcie ponownych starań w celu zmiany przyzwyczajeń. Jeśli potrzebę takich zmian odpowiednio wyjaśni się, a ludność wiejska na obszarach dotkniętych chorobą zastosuje się do przekazanych jej zaleceń, ograniczy się ryzyko dalszych zakażeń wśród ludzi oraz jednocześnie zmniejszą się znacznie możliwości przenoszenia innych zakażeń. Szybkie zmiany w świadomości socjoekonomicznej są najbardziej potrzebne na obszarach, gdzie chory lub martwy drób przedstawia dużą wartość i ze względów ekonomicznych nie dopuszcza się tam jego marnotrawienia.

W gospodarstwach, które prowadzą produkcję na skalę przemysłową pod ścisłą kontrolą weterynaryjną, chory drób nie trafia do łańcucha żywnościowego. Uważa się zatem, że prawdopodobieństwo wprowadzenia na rynek zakażonego drobiu oraz jego ewentualnej obróbki przez konsumenta lub pracownika restauracji jest bardzo niskie. Ryzyko to może jednak wzrosnąć, ponieważ istnieją dowody, że przynajmniej niektóre gatunki drobiu są zdolne przenosić wirusa nie wykazując wyraźnych objawów choroby.

Obszary, na których nie wystąpiły zachorowania na ptasia grypę. Powszechnie wprowadza się ograniczenia w imporcie produktów z surowego drobiu z obszarów dotkniętych ptasią grypą, aby zapobiec potencjalnemu rozprzestrzenianiu się wirusa na miejscowe stada drobiu.

Spożycie produktów drobiowych

Wirus traci aktywność w temperaturach, które osiąga się podczas tradycyjnego gotowania (co najmniej 70°C w środku produktu (wrzenie) lub do czasu, aż mięso nie będzie w żadnym miejscu niedogotowane (różowe). Spożycie odpowiednio ugotowanego drobiu jest bezpieczne. Zgłoszono kilka przypadków zakażeń wśród ludzi, które były potencjalnie związane ze spożyciem składników pochodzących z surowego drobiu (np. potrawy sporządzone z surowej krwi). Należy zatem podkreślić, że spożywanie wszelkich składników z surowego drobiu jest bardzo ryzykowne i trzeba zniechęcać do kontynuacji tych praktyk. Zmiana przyzwyczajeń jest ważna nie tylko w przypadku ptasiej grypy, lecz również z uwagi na zapobieganie wielu innym chorobom przenoszonym przez surowy lub niedogotowany drób.

Biorąc pod uwagę powyższe można wywnioskować, że dokładnie ugotowane mięso drobiu jest bezpieczne. Na obszarach dotkniętych wirusem ptasiej grypy H5N1 o wysokiej zjadliwości, obróbka zamrożonego lub rozmrożonego surowego, zakażonego mięsa drobiu przed gotowaniem może być jednak niebezpieczna, o ile nie przestrzega się stosowania dobrych praktyk sanitarnych (patrz zalecenia w ramce w dalszej części tekstu).

Jaja

Wirusa ptasiej grypy o wysokiej zjadliwości można znaleźć wewnątrz oraz na powierzchni jaj, które znoszą zakażone ptaki. Chociaż chore ptaki zwykle przestają się nieść, jaja zniesione w początkowym etapie choroby mogą zawierać wirusy w białku i żółtku, jak również na powierzchni skorupki. Poza tym, niektóre gatunki ptaków, takie jak kaczki domowe, mogą być nosicielem wirusa, nie wykazując objawów choroby. Niektóre szczepione ptaki mogą być również nadal zakażone, nie wykazując objawów choroby. Nie wiadomo, czy jaja tych ptaków mogą być zakażone. Czas żywotności wirusów w kale (patrz powyżej czas żywotności w różnych temperaturach), który może znaleźć się na powierzchni jaj, jest wystarczająco długi, aby wirus szeroko rozprzestrzenił się podczas handlu oraz dystrybucji jaj w okresie ich przydatności do spożycia. Wirus obecny w jajach traci aktywność jedynie po odpowiednim ugotowaniu. Do inaktywacji wirusa skuteczny jest również proces pasteryzacji stosowany przez przemysł w stosunku do produktów z płynnych jaj (np. całe jajo, 60°C przez 210 sekund, płynne białko jaja, 55,6°C przez 372 sekund, 10% solone żółtko, 63,3°C przez 210 sekund). Brak jest dowodów epidemiologicznych na wykazanie, że ludzie zostali zarażeni ptasią grypą w wyniku spożycia jaj lub produktów z jaj. Jaj pochodzących z obszarów, na których wystąpiły przypadki choroby wśród drobiu, nie należy spożywać na surowo ani też ugotowanych częściowo (na miękko). Dzięki pasteryzacji lub gotowaniu jaj zmniejsza się również znacznie ryzyko przenoszenia innych zakażeń np. salmonelozy.

Szczepiony drób

W niektórych częściach świata istnieją przepisy w zakresie zwalczania ptasiej grypy u drobiu. Przykładowo, w Unii Europejskiej, przepisy na ten temat ustalono w dyrektywie UE nr 92/40 i innych odpowiednich dokumentach. W przepisach przewiduje się szczepienie ptaków, lecz jedynie jako dodatkowy środek zwalczający ptasią grypę, gdy pojawi się ognisko choroby.

Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) oraz Międzynarodowy Urząd ds. Epizootii (OIE) zalecają szczepienie drobiu jako środek uzupełniający, który może przyczynić się do zwalczania wśród drobiu wirusa ptasiej grypy H5N1 o wysokiej zjadliwości w krajach azjatyckich dotkniętych chorobą.

Niektóre kraje Azji, w których wystąpiły duże i powtarzające się ogniska ptasiej grypy, wywołane wirusem H5N1 o wysokiej zjadliwości, wprowadzają na dużą skalę programy szczepień, aby pomóc zwalczać ogniska choroby u drobiu. Programy szczepień muszą obejmować systemy monitoringu i nadzoru zgodnie z aktualnymi standardami OIE oraz wytycznymi FAO/OIE. Jeśli wprowadzi się odpowiednie programy monitoringu oraz poinformuje opinię publiczną, szczepiony drób może dostać się do łańcucha żywnościowego bez szczególnego ryzyka dla konsumentów.

Uważa się, że odpowiednie szczepienia drobiu domowego, które spowodują, że szczepionka zadziała na występujący szczep wirusa, są użytecznym narzędziem w ramach ogólnej zintegrowanej strategii zwalczania ptasiej grypy o wysokiej zjadliwości (HPAI). Szczepienia należy wprowadzać zgodnie z aktualnie obowiązującymi standardami i procedurami szczepień, które dotyczą m.in. stad hodowanych w obejściach gospodarstw. Drób zazwyczaj szczepi się szczepionką utworzoną z inaktywowanych wirusów, która sama w sobie nie stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa żywnościowego. Dzięki zastosowaniu procedur szczepień można mieć pewność, że zakażone ptaki, które nie wykazują objawów choroby, nie dostaną się do łańcucha żywnościowego.

Zalecane dobre praktyki sanitarne, które mają na celu zmniejszenie narażenia na działanie wirusa oraz ograniczenie rozprzestrzeniania się przez żywność (przyjęte na podstawie pięciu zasad WHO w zakresie bezpiecznej żywności).

1. Aby uniknąć skażenia, należy trzymać oddzielnie surowe mięso od innych produktów żywnościowych gotowanych lub gotowych do spożycia. Do krojenia mięsa nie można używać tej samej deski ani tego samego noża, których używa się do przygotowania innej żywności. Podczas obróbki zarówno surowego, jak i gotowanego mięsa należy myć ręce między tymi czynnościami. Nie należy kłaść z powrotem ugotowanego mięsa na tym samym talerzu lub na tej samej powierzchni kuchennej, na których mięso leżało przed ugotowaniem. Nie wolno używać jaj surowych ani ugotowanych na miękko do sporządzania potraw, o ile nie zostaną one poddane dalszej obróbce cieplnej (np. ugotowane).

2. Należy zawsze myć i mieć czyste ręce. Po obróbce zamrożonego lub rozmrożonego surowego mięsa drobiowego lub jaj, należy dokładnie umyć ręce mydłem. Należy myć i dezynfekować wszystkie powierzchnie i narzędzia kuchenne, które miały styczność z surowym mięsem.

3. Należy bardzo dokładnie gotować. Po dokładnym ugotowaniu mięsa drobiowego wirus traci aktywność. Trzeba upewnić się, że w środku gotowanego mięso wytworzy się temperatura 70°C (wrzenie), a mięso w żadnym miejscu nie pozostanie niedogotowane (różowe). Żółtka jaj nie mogą być półpłynne/miękkie ani płynne.

4. Nie wolno spożywać żadnych części surowego mięsa drobiowego ani surowych jaj.

Dodatkowe wytyczne dotyczące bezpieczeństwa żywnościowego.

WHO opracowała dwie wytyczne, opublikowane w styczniu i lutym 2004 r. w zakresie wpływu pierwszej fali zachorowań na ptasią grypę na bezpieczeństwo żywnościowe. Pierwsza wytyczna dotyczyła ogólnych zagadnień bezpieczeństwa żywnościowego związanych z ogniskami ptasiej grypy wśród drobiu, a druga wytyczna dotyczyła szczególnych warunków obszarów wiejskich z Azji, na których wystąpiły przypadki zachorowań u drobiu. W grudniu 2004 r. WHO rozpowszechniła, za pomocą Międzynarodowej Sieci Urzędów ds. Bezpieczeństwa Żywnościowego (INFOSAN), ujednolicony dokument dotyczący następstw wystąpienia ognisk ptasiej grypy u drobiu dla bezpieczeństwa żywnościowego. Aktualizuje on informacje z poprzednich trzech dokumentów. Wspomniane materiały dostępne są na stronie internetowej: http://www.who.int/foodsafety/micro/avian/en/. WHO opracowała również wytyczne dla osób mieszkających na terenach, na których wystąpiły przypadki zachorowań. Wytyczne te można znaleźć na stronie: http://www.wpro.who.int/avian/docs/advice.asp

Dodatkowe ogólne informacje na temat obecnie występujących przypadków zachorowań są dostępne na stronie: http://www.who.int/csr/disease/avian_influenza/en/.

Pięć zasad WHO dotyczących bezpiecznej żywności, które są zaleceniami w zakresie dobrych praktyk sanitarnych, można znaleźć na stronie internetowej:

http://www.who.int/foodsafety/consumer/5keys/en/.

Zalecenia udostępniono w kilku językach.

Podstawowe informacje na temat ptasiej grypy

Ptasia grypa jest chorobą zakaźną ptaków, wywołaną wirusami grypy typu A. Wędrowne ptactwo wodne – przede wszystkim dzikie kaczki – są naturalnym rezerwuarem wszystkich wirusów grypy typu A. Ptasia grypa ma również postać o wysokiej zjadliwości. Spośród 16 głównych podtypów wirusów grypy typu A, jedynie szczepy podtypu H5 i H7 wywołują ptasią grypę o wysokiej zjadliwości, która jest wysoce zakaźna i powoduje gwałtowną śmiertelność u gatunków ptaków podatnych na zakażenie. Szczególnie podatne są kurczęta i indyki. Za częstą przyczynę zakażeń uznano bezpośredni i pośredni kontakt stad domowych z dzikim ptactwem wodnym. Targowiska, na których handluje się żywym ptactwem również odegrały ważną rolę w rozprzestrzenianiu się choroby. Ptaki, które przetrwają zakażenie, mogą wydalać wirusa do 10 dni ze śliną oraz w kale, co ułatwia dalsze jego rozprzestrzenianie się. Uważa się, że niektóre kaczki domowe, odmiennie niż kurczęta, są odporne na wirusy i mogą być bezobjawowymi nosicielami wirusów. W ten sposób kaczki odgrywają rolę „cichego rezerwuaru”, który może w dalszym ciągu przenosić wirusy. W ostatnich miesiącach pojawiły się dowody na to, że co najmniej niektóre gatunki ptaków wędrownych bezpośrednio przenoszą wirusa H5N1 w jego wysoce zjadliwej formie do części Azji Środkowej i Europy. Można się więc spodziewać dalszego rozprzestrzeniania się wirusa. Podejrzenia, że ptaki mogą przenosić wirusa o wysokiej zjadliwości wzdłuż tras swoich wędrówek potwierdzono po wykryciu pod koniec sierpnia 2005 r. ognisk choroby u dzikiego i domowego ptactwa w Federacji Rosyjskiej i przyległych częściach Kazachstanu. W październiku 2005 r. przypadki zachorowań wykryto w Turcji, Rumunii i Chorwacji. Wszystkie obszary, na których pojawiły się nowe ogniska choroby, leżą wzdłuż tras przelotów ptaków wędrownych. Uważa się, że prawdopodobieństwo rozprzestrzenienia się wirusa na dodatkowe nowe obszary jest bardzo wysokie. WHO zaleciła, żeby nie dotykać martwych dzikich ptaków ani ptaków wykazujących objawy choroby. Ptaki mogą dotykać tylko odpowiednio zabezpieczeni funkcjonariusze służb powołanych do walki z ptasią grypą.

Wirusami ptasiej grypy zarażają się na ogół tylko ptaki, rzadziej świnie. Od 1959 r. wirusy podtypów H5, H7 i H9 przekroczyły barierę gatunkową i zaraziły 10 osób. Większość wirusów ptasiej grypy atakująca ludzi wywołała łagodne objawy ze strony układu oddechowego lub zapalenie spojówek. Jednym ważnym wyjątkiem jest szczep H5N1. W 1997 r., 2003 r. oraz w trwającej obecnie fali zachorowań, która rozpoczęła się w połowie 2003 r., wirus H5N1 spowodował ciężką chorobę o wysokim wskaźniku śmiertelności. Podczas badań porównawczych w czasie, wykonywanych na próbkach wirusa wykazano, że szczep H5N1 staje się stopniowo coraz bardziej zjadliwy dla ssaków i obecnie jest groźniejszy niż w przeszłości, przeżywając kilka dni dłużej w środowisku. Kolejne dowody wskazują, że wirus H5N1 przekracza barierę gatunków ssaków podatnych na zakażenie. W 2004 r. wirus H5N1 spowodował śmiertelną chorobę u dużych kotów (tygrysów i leopardów) zakażonych w sposób naturalny oraz u kotów domowych zakażonych w celach doświadczalnych. Wcześniej nie sądzono, że koty są gatunkiem podatnym na chorobę wywołaną jakimkolwiek wirusem grypy typu A. Kilka mutacji wirusa wykryto w 2005 r., ale znaczenie tych mutacji w kategoriach zjadliwości oraz zdolności do przenoszenia się na ludzi nie zostało w pełni poznane.

Znaczenie dla zdrowia publicznego

Ogniskom ptasiej grypy u drobiu, które pojawiły się w Azji w połowie 2003 r. i są wywołane wirusem szczepu H5N1 o wysokiej zjadliwości, towarzyszyło do chwili obecnej ponad 120 potwierdzonych przypadków zachorowań u ludzi. Ponad połowa chorych osób zmarła. Większość przypadków zakażeń miała miejsce u dotychczas zdrowych dzieci oraz u młodych osób dorosłych. Obecnie bariera gatunkowa jest znamienna: wirus nie przenosi się łatwo z ptaków na ludzi. Większość przypadków zachorowań wśród ludzi (lecz nie wszystkie) była związane z bliskim kontaktem z żywym lub martwym zakażonym drobiem lub jego wydzielinami. U ludzi choroba spowodowana zakażeniem wirusem H5N1 ma niezwykle ciężki przebieg, który charakteryzuje szybkie pogarszanie się stanu organizmu i wysoka śmiertelność. Powszechnie spotyka się głównie wirusowe zapalenie płuc oraz niewydolność wielu narządów.

Kolejne, a nawet bardziej znaczące następstwo dla zdrowia ludzkiego to ryzyko, że wirus – w sprzyjających warunkach – zmieni się w formę wysoce zakaźną dla ludzi oraz będzie łatwo rozprzestrzeniał się z człowieka na człowieka. Taka zmiana może oznaczać początek pandemii grypy. Sprzyjające warunki powstaną po każdym bliskim kontakcie między ludźmi a zakażonymi ptakami. Z tego względu, sprawą najwyższej wagi są zmiany w postępowaniu ludzi, na przykład podczas obróbki żywności. Zmiany w postępowaniu mogą przyczynić się do ograniczenia warunków sprzyjających zakażeniu. Równie ważna jest kontynuacja starań zmierzających do zwalczania choroby u źródła, czyli w populacji zwierząt.

Poniżej przedstawiono referencje na poparcie informacji zawartych w niniejszym Biuletynie Informacyjnym:

Komisja Europejska. (1992 r., zmiana w 2004 r.). Dyrektywa Rady nr 92/40/EWG z dnia 19 maja 1992 r. wprowadzająca wspólnotowe środki zwalczania influenzy drobiu. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej nr L 167 z dnia 22. 06.1992 r., str.1;

Olsen S.J., et al. (2005) Poultry-handling practices during avian influenza outbreak, Thailand. Emerging Infectious Diseases, tom 11, nr 10;

Swayne D., Beck J. (2005) Experimental study to determine if low-pathogenicity and high-pathogenicity avian influenza viruses can be present in chicken breast and thigh meat following intranasal virus inoculation. Avian Diseases 49:81-85;

Swayne D., Beck J. (2004) Heat inactivation of avian influenza and Newcastle disease viruses in egg products. Avian Pathology 33(5), 512-518.

INFOSAN jest narzędziem wymiany informacji z zakresu bezpieczeństwa żywnościowego dla organów władzy i innych odpowiednich agencji zajmujących się bezpieczeństwem żywnościowym. Celem INFOSAN jest usprawnienie współpracy między organami władzy z zakresu bezpieczeństwa żywnościowego na szczeblu zarówno krajowym, jak i międzynarodowym.

INFOSAN ds. działań w przypadkach zagrożenia (INFOSAN Emergency), to część INFOSAN, która łączy oficjalne krajowe punkty kontaktowe w celu zgłaszania ognisk choroby i zagrożeń o znaczeniu międzynarodowym oraz pozwala na szybką wymianę informacji. INFOSAN Emergency ma na celu uzupełniać i wspierać istniejącą Globalną Sieć Alarmu Epidemiologicznego i Interwencji WHO (Global Outbreak Alert and Response Network – GOARN).

Systemem INFOSAN administruje/zarządza Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w Genewie. Obecnie w skład INFOSAN wchodzi 145 państw członkowskich.

Dodatkowe informacje są dostępne na stronie internetowej: www.who.int/foodsafety

PYTANIA I ODPOWIEDZI DOTYCZĄCE WIRUSA H5N1

1. Co to jest grypa?
  Influenza (grypa) jest chorobą wywołaną wirusem grypy. Objawia się jak infekcja grypopodobna. Infekcją grypopodobną określa się stan klinicznie niewyjaśnionej, podwyższonej temperatury do 37,8 C lub wyżej oraz objawy ogólne, takie jak mięśnioból (myalgia) oraz uczucie zmęczenia (z dreszczami i bólem głowy lub bez) oraz objawy ze strony układu oddechowego, takie jak kaszel (z katarem ("płynotokiem nosowym") i bólem gardła lub bez). W szczytowym okresie zachorowań na grypę, na podstawie łącznych objawów, takich jak: gorączka, kaszel, zmęczenie i mięśnioból, czułość rozpoznania grypy wynosi 30%, a specyficzność - 80%.
2. Co to jest wirus grypy?
  Ze wszystkich pytań i odpowiedzi zawartych w niniejszym dokumencie, dla laików w zakresie medycyny ta odpowiedź jest najtrudniejsza do zrozumienia. Wirus grypy należy do rodziny Ortomyksowirusów (Orthomyxoviridae). Obejmuje ona trzy rodzaje wirusów grypy, zwane wirusem grypy A, wirusem grypy B i wirusem grypy C. Tylko wirusy typu A powodują występowanie pandemii. Genom wirusa typu A zawiera jednoniciowy kwas RNA o ujemnej polarności, podzielony na osiem segmentów. Genom kwasu RNA koduje wszystkie geny. Dwa z produktów genowych to białka powierzchniowe, które znajdują się w "kopercie" wirusa. Są to hemaglutynina (HA) i neuraminidaza (NA). Istnieje 16 typów HA i 9 typów NA, a poszczególne szczepy wirusa mogą posiadać wszelkie kombinacje typów HA i NA. Z tego względu jest 16x9=144 możliwych rodzajów grypy A. Skrót hemaglutyniny to "H", a skrót neuraminidazy - "N". Przykładowo, jeśli mamy wirusa zawierającego hemaglutyninę typu 7 i neuraminidazę typu 8, wirus grypy będzie nazywał się H7N8. Nawet poszczególne typy grypy A mają kilka szczepów potomnych. Przykładowo, H3N2 może mieć kilka szczepów potomnych - dzieje się tak ze względu na stopniową zmianę genetyczną ("mutację") i te stosunkowo niewielkie zmiany nazywa się "przesunięciem antygenowym". Co roku największe wirusy grypy ludzkiej wykazują pewien stopień przesunięcia antygenowego i z tego względu należy tworzyć nowe szczepionki przeciwko poszczególnym szczepom potomnym, które krążą co roku. Znaczące zmiany w budowie wirusa grypy A mogą dokonywać się również ze względu na reasortację fragmentów RNA, co nazywa się "skokiem antygenowym". Zwykle to skok antygenowy odpowiada za pandemię.
3. Co to jest ptasia grypa?
  Ptasia grypa atakuje głównie ptaki, ale czasami może zaatakować ssaki, głównie świnie, a także ludzi. Po raz pierwszy ptasią grypę zidentyfikowano we Włoszech w 1878 r. Wirusy ptasiej grypy to podtypy wirusa influenzy typu A. Wirusy ptasiej grypy oznacza się według białek powierzchniowych HA i NA. Epidemie ptasiej grypy w ostatnich latach wywołały wirusy podtypów H5N1, H9N2, H7N1, H5N2 i H7N1. Postać ptasiej grypy u ptaków może mieć przebieg łagodny lub gwałtowny i szybko rozprzestrzeniać się. Przykładowo, wirus podtypu H9 wywołuje zawsze łagodne objawy, wirus H7 - łagodne lub gwałtowne objawy w zależności od szczepu, wirus H5 powoduje zawsze gwałtowny przebieg choroby. Wirusy, które powodują gwałtowny przebieg, szybkorozprzestrzeniającej się choroby nazywa się też "wirusami influenzy ptaków o wysokiej zjadliwości". Epidemie ptasiej grypy powodują straty gospodarcze dla przemysłu drobiarskiego i rolników. Wirusy H7 i H9 wywołują zawsze łagodną postać choroby wśród ludzi.
4. Czy ptasia grypa może być groźna dla ludzi?
  Z uwagi na podobieństwo do ostatnich pandemii oraz na obecnie szerokie rozprzestrzenienie geograficzne wirusa H5N1 wśród ptaków, jest bardzo możliwe, że wirus ptasiej grypy zacznie się przenosić między ludźmi. Ostatnio wykazano, że pandemia grypy hiszpanki z 1918 r., która spowodowała śmierć 40-100 mln ludzi, została spowodowana wirusem grypy typu A, który przeniósł się bezpośrednio z ptaków na ludzi. Wirusy ptasiej grypy przenoszą się na ludzi z trudnością. Obecnie istnieją obawy, że wirus H5N1 ulegnie mutacji i przeniesie się na ludzi, powodując chorobę o podobnie ostrym przebiegu co grypa pandemiczna z 1918 r.
5. Co to jest H5N1?
  H5N1 jest podtypem wirusa influenzy A. Określa się go jako "wirus influenzy ptaków o wysokiej zjadliwości", ponieważ powoduje gwałtowną śmiertelność u kurcząt, indyków i gęsi. Ptaki mogą ginąć w tym samym dniu, co nastąpiło zakażenie. Ostatnio przekazano z Indonezji, że wirus H5N1 został wyodrębniony od zdrowych kurcząt. Informacja ta wymaga potwierdzenia. Jeśli okaże się prawdziwa, będzie miała duże znaczenie, ponieważ oznacza to, że zdrowe kurczęta mogą rozprzestrzeniać chorobę, nie wykazując objawów zakażenia wirusem. Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa ONZ (FAO) szacuje, że pod koniec 2003r. i w 2004 r. z powodu wirusa H5N1 ponad 100 mln sztuk ptactwa domowego padło lub zostało wybite przez człowieka w ramach kontroli choroby. Kaczki domowe mogą być również podatne na śmiertelne zakażenie, lecz ostatnio niektóre z nich wykształciły pewną odporność na chorobę. Kaczki nadal jednak ulegają zakażeniu i wydalają wirusa, działając w ten sposób jak "cichy nosiciel". Dzikie ptactwo wodne, szczególnie dzikie kaczki, są zazwyczaj stosunkowo odporne na zakażenie i albo nie chorują, albo występują u nich łagodne i krótkotrwałe objawy choroby. Od czasu, gdy wirus H5N1 pojawił się ponownie w 1997 r., rozpoznano kilka szczepów potomnych tego wirusa, np. szczep "Z", który pojawił się w 2003 r.
6. Jakie kraje zaatakował wirus H5N1?
  Wirus H5N1 po raz pierwszy wykryto w Republice Południowej Afryki w 1961 r. W 1997 r. spowodował on olbrzymią epidemię u kurcząt w Hong-Kongu. Od 2003 r. wirus ten spowodował wybuch choroby u drobiu w wielu krajach, w tym w Korei Południowej (2003r.), Japonii (lecz ograniczoną tylko do jednej fermy w prowincji Yamaguchi w 2004 r.), Tajlandii, Kambodży, Indonezji, Laosie, Pakistanie, Malezji i Chinach. Wirus H5N1 rozprzestrzenił się w Wietnamie, gdzie zakażonych zostało 70-80% kaczek w delcie Mekongu. We wrześniu 2005 r. wirusa odnotowano w Kazachstanie, Mongolii i Rosji, w tym na Syberii i w Czelabińsku na Uralu. Od dnia 1 listopada nowe ogniska choroby odnotowano w Rosji w Tambowie, Omsku i Kurganie. W październiku 2005 r. potwierdzono wystąpienie wirusa w Rumunii, Turcji i w Chorwacji. W dniu 11 listopada martwego flaminga, zakażonego H5N1 znaleziono na plaży w Kuwejcie. Nowe przypadki zachorowań odnotowano w Tajlandii. Od końca października 2005 r. pojawiło się kilka nowych ognisk choroby u drobiu w Chinach, zwłaszcza w prowincji Liaoning, w tym w miastach Jinzhou i Fuxin. Zachorowania pojawiły się również ostatnio w prowincji Hunan. W dniu 9 listopada Japonia zgłosiła ognisko choroby na fermie kurcząt w prefekturze Ibaraki. Niepotwierdzone przypadki ptasiej grypy zgłoszono niedawno w Bułgarii i Iranie.
7. W jaki sposób zwalczamy wirusa H5N1 u ptaków?
  Najważniejszym sposobem zwalczania wirusa jest wybicie wszystkich zakażonych lub narażonych na zakażenie ptaków. Przykładowo, ponad 370 tys. sztuk drobiu wybito właśnie w prowincji Liaoning w Chinach, 170 tys. sztuk ptaków w prefekturze Baraki w Japonii oraz 300 kaczek w prowincji Quang Nam w Wietnamie. Tuszki ubitych ptaków należy w odpowiedni sposób usunąć. Na zakażonych fermach należy przeprowadzić kwarantannę i dezynfekcję. Aby zlikwidować ognisko choroby, należy wykonywać te działania bardzo rygorystycznie. Niestety w Azji większość gospodarstw domowych na obszarach wiejskich, jak również podmiejskich, hoduje drób w systemie wolnowybiegowym. Własny drób jest dla tej ludności źródłem dochodu oraz pożywienia. Naturalne jest, że ludzie nie chcą ubijać tych ptaków. Podobna sytuacja wystąpiła w 2004 r w Tajlandii, gdzie popularną rozrywką są walki kogutów. Właściciele tych wartościowych ptaków nie chcą ich zabijać.
8. Czy szczepienie ptaków jest skutecznym sposobem zwalczania wirusa?
  Chiny mają nadzieję, że wirusa H5N1 zwalczy się szczepiąc ptaki. Krajowe Laboratorium Referencyjne Ptasiej Grypy w Harbin wyprodukowało szczepionkę do stosowania u ptaków. W okresie od lutego 2004 r. do stycznia 2005 r. w Chinach zaszczepiono 2,68 mld ptaków. Skuteczność tej szczepionki nie jest znana, chociaż Chiny twierdzą, że jest w 100% skuteczna. Istnieją jednak obawy, że dzięki szczepieniu ptaki po prostu nie zachorują, ale nie unikną zakażenia wirusem i w ten sposób staną się bezobjawowymi nosicielami choroby. Potencjalnie sytuacja może być nawet gorsza, niż gdyby ptaki nie zostały zaszczepione. Na pozór zdrowy kurczak może bowiem wydalać wirusa i zarażać ludzi. Te obawy wydają się urzeczywistniać, ze względu na niepotwierdzone informacje o zaszczepionych kurczętach w prowincji Liaoning w Chinach, które wydalają wirusa H5N1, ale pozostają zdrowe.
9. W jaki sposób wirus H5N1 rozprzestrzenia się wewnątrz kraju?
  Wirus H5N1 rozprzestrzenia się wewnątrz danego kraju, gdy środki do jego zwalczania stosuje się nieodpowiednio. W wielu wypadkach dzieje się tak z uwagi na niewystarczające kontrole zgodności z przepisami opracowanymi w celu zwalczania epidemii lub brak woli organów państwowych, aby ściśle wprowadzać w życie odpowiednie działania. Prostym przykładem są ludzie, którzy przemieszczając się z fermy zakażonej do fermy niezakażonej, mogą rozprzestrzeniać chorobę na butach zanieczyszczonych odchodami. Wirus może przenosić się z fermy na fermę również na zanieczyszczonym sprzęcie, pojazdach, paszy, klatkach i ubraniu. Kolejnym źródłem rozprzestrzeniania się choroby są targowiska, gdzie w zatłoczeniu handluje się żywym ptactwem. Możliwe jest również, że do rozprzestrzeniania choroby z jednej części kraju do drugiej przyczyniają się ptaki wędrowne.
10. W jaki sposób H5N1 rozprzestrzenia się między krajami?
  Wirus H5N1 może rozprzestrzeniać się między krajami na skutek międzynarodowego handlu żywym drobiem. Ptaki wędrowne również odpowiadają za przenoszenie H5N1 z kraju do kraju. Ptaki te mogą przejąć wirusa z zakażonej fermy drobiu i przenieść go wraz z odchodami do stad drobiu, zarówno przemysłowych, jak i przydomowych, w innym kraju. Ryzyko jest największe, gdy ptactwo domowe swobodnie wędruje, korzysta z tego samego wodopoju, co dzikie ptactwo lub korzysta z wodopoju, które mogło zostać zanieczyszczone odchodami zakażonego dzikiego ptactwa - nosicieli choroby. Niektóre ptaki, szczególnie ptactwo łowne (np. dzikie kaczki), albo wcale nie chorują, albo choroba ma u nich łagodny, krótki przebieg. Ptaki te są naturalnymi rezerwuarami wirusa H5N1 i odgrywają rolę nosicieli. Mogą one rozprzestrzeniać chorobę do krajów, które są oddalone o kilka dni lotu od kraju, które jest źródłem zakażenia. Inne ptaki wędrowne chorują i padają, a zasięg przenoszenia choroby jest krótszy np. na początku tego roku w Chinach na jeziorze Qinghai, w prowincji Qinghai znaleziono wiele martwych ptaków wędrownych zarażonych wirusem H5N1. Ptaki wędrowne migrujące na północ lub południe robią najczęściej przerwę w podróży na jeziorze Qinghai. W Mongolii, Rumunii i Turcji wirus rozprzestrzenił się wzdłuż tras ptaków wędrownych. Istnieją obawy, że wirus rozprzestrzeni się z Europy do Afryki wzdłuż tras ptaków wędrownych.
11. Czy na świecie możemy wyeliminować wirusa H5N1?
  Teraz jest już prawdopodobnie za późno, aby wyeliminować na świecie wirusa H5N1, ze względu na rezerwuar w postaci dzikiego ptactwa, które nie wykazuje objawów zakażenia. Ptasia grypa stała się zoonozą i zazwyczaj, gdy zoonoza pojawia się, jej zwalczenie nie jest możliwe. Istnieje pewna szansa wytępienia choroby dzięki dość krótkiemu okresowi wydalania wirusa przez bezobjawowo chorujące dzikie ptactwo (np. 17 dni) pod warunkiem wdrożenia rygorystycznych działań w celu ochrony drobiu przed zakażeniem od dzikiego ptactwa. Autor niniejszego opracowania uznaje jednak taką szansę za mało prawdopodobną.
12. Jak często wirus H5N1 powoduje chorobę wśród ludzi?
  Wirus H5N1 obecnie rzadko powoduje chorobę wśród ludzi. Zakażenie człowieka wymaga obecnie kontaktu z chorymi ptakami. W 1997 r. w Hong-Kongu stwierdzono pierwszy udokumentowany przypadek wirusa H5N1 wśród ludzi: 18 osób hospitalizowano, a 6 osób zmarło. Wszyscy mieli kontakt z chorymi kurczętami. Wśród przebadanych ludzi, którzy nie zachorowali, przeciwciała wykryto u 10% przebadanych pracowników fermy drobiu oraz u 3% pracowników ubojni, ubijających chory drób. Wyniki badań wskazują na zakażenie wirusem bez zachorowania. W lutym 2003 r. ojciec z synem, którzy podróżowali z południa Chin, zachorowali w Hong-Kongu na ptasią grypę. Od stycznia 2004 r. wystąpiło setki tysięcy przypadków zakażeń u drobiu, z którym ludzie mieli styczność, a mimo to potwierdzono jedynie 125 przypadków zakażenia przez człowieka.
13. W jaki sposób wirus H5N1 przenosi się na ludzi?
  Ptaki wydalają wirusa H5N1 wraz z wydzieliną z nosa i ze śliną, a także z kałem. Ludzie zarażają się wirusem H5N1 przez bezpośredni kontakt z zainfekowanym ptactwem lub z powierzchnią zanieczyszczoną wydzielinami. Ryzyko zakażenia występuje, gdy ludzie nie myją rąk po kontakcie z ptakami lub zanieczyszczonymi powierzchniami, a następnie dotykają ust lub oczu. Ludzie mogą również nabyć wirusa H5N1 wdychając wysuszone odchody (substancje zanieczyszczone). Wirusem można również zarazić się przyjmując pokarm, czego dowodzą przypadki zachorowań w Wietnamie po wypiciu kaczej krwi. Wirus krąży we krwi kurcząt przez 12 godzin i w tym czasie może zakazić ludzi, którzy spożywają niedogotowane mięso.
14. Jak długo wirus H5N1 może przeżyć w środowisku?
  Oczywiste jest, że im dłużej wirus może przeżyć w środowisku, tym większe jest prawdopodobieństwo przeniesienia go, zarówno na inne ptaki, jak i na ludzi. Wirus może przetrwać w niskich temperaturach w zanieczyszczonym oborniku przynajmniej 3 miesiące. Jeden gram zanieczyszczonego pomiotu zawiera wystarczającą ilość wirusa, aby zakazić milion ptaków. W wodzie wirus przeżywa do 4 dni w temperaturze 22 C i wyższej i ponad 30 dni w temperaturze 0 C. Wirus może przetrwać długo w tkankach (mięso) oraz w odchodach, zwłaszcza, jeśli temperatura jest niska. Wirus może przeżyć w zamrożonej tkance przez czas nieokreślony, znaleziono go w zamrożonym mięsie kaczki. Wirusa zabija ciepło (temperatura 56 C przez 3 godziny lub 60 C przez 30 minut) i popularne środki dezynfekujące, jak formalina i związki jodu.
15. Jaki jest obecnie zasięg występowania wirusa H5N1 wśród ludzi?
  Od początku stycznia 2004 r. w Azji południowo-wschodniej odnotowuje się przypadki zarażenia ludzi wirusem H5N1. Epidemia wystąpiła w trzech falach: (1) styczeń-marzec 2004 r. - 12 przypadków w Tajlandii i 23 przypadki w Wietnamie; (2) lipiec-październik 2004 r. - 5 przypadków w Tajlandii i 4 w Wietnamie; (3) od grudnia 2004 r. do chwili obecnej - 4 przypadki w Kambodży, 65 przypadków w Wietnamie, 9 w Indonezji i 3 w Tajlandii. Od stycznia 2004 r. wirusem zaraziło się łącznie 125 osób. Z uwagi na to, że Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) odnotowuje jedynie przypadki potwierdzone laboratoryjnie, rzeczywista liczba zakażeń może być znacznie wyższa. Np. pierwszy przypadek w Indonezji potwierdzono u mężczyzny. Jego dwie córki również zachorowały i zmarły, prawdopodobnie również z powodu wirusa H5N1. Jednak obecność wirusa potwierdzono tylko u mężczyzny i tylko jego zgłoszono jako przypadek zakażenia H5N1. Pomimo wielu ognisk choroby u drobiu w Chinach, nie zgłoszono żadnego przypadku zachorowania u ludzi. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że w 2003 r. u dwóch osób, które wróciły do Hong-Kongu z podróży do południowych Chin, rozpoznano obecność wirusa H5N1, najbardziej zaskakujący jest fakt, że w Chinach nie zgłoszono ŻADNEGO przypadku zachorowania u człowieka! Z uwagi na 3 niewyjaśnione przypadki zapalenia płuc w okręgu Xiangtang w prowincji Huna, obecnie bada się pracownika fermy kurcząt w okręgu Heishan w prowincji Liaoning.
16. Kto jest podatny na zakażenie wirusem H5N1?
  Ze zgłoszonych przypadków zakażenia wirusem wśród ludzi stosunek kobiet do mężczyzn wyniósł 3/2. Nie wyjaśniono przyczyny wystąpienia takiej proporcji. Wiek zakażonych osób wynosił od 4 miesięcy do 69 lat. Przeciętny wiek wyniósł 24 lata, a mediana wieku (wiek środkowy) - 19 lat. Odmiennie niż w przypadku "zwykłej grypy", wirus H5N1 szczególnie upodobał sobie młodych ludzi. Nie udowodniono dlaczego tak się dzieje. Może po prostu dlatego, że młodzi ludzie mają częstszy kontakt z drobiem niż ludzie starsi. Może również dlatego, że młodzi ludzie mają sprawniejszy układ odpornościowy niż ludzie starsi, a zatem wydzielają więcej cytokin, co powoduje poważne skutki. Podczas pandemii grypy hiszpanki w 1918 r., wirus również upodobał sobie podobną grupę wiekową co wirus H5N1.
17. Jaki jest wskaźnik śmiertelności wśród ludzi?
  Podczas pierwszej fali zachorowań od stycznia do marca 2004 r., współczynnik śmiertelności z powodu ptasiej grypy wynosił 69%. W drugiej fali od lipca do października 2004 r. umieralność ukształtowała się na poziomie 89%. Podczas obecnej fali (od grudnia 2004 r. do chwili obecnej) wskaźnik zgonów stanowi 39,5%. Śmiertelność w ptasiej grypie wyniosła ogółem 51,2%. Stwierdzono, że współczynnik umieralności w pandemii grypy hiszpanki w 1918 r. stanowił 3%.
18. Czy ma jakieś znaczenie niższy wskaźnik śmiertelności w ostatnich przypadkach?
  Niektórzy eksperci zasugerowali, że ostatnio niższy wskaźnik śmiertelności zwiastuje początek pandemii. Podczas poprzednich pandemii, zwiększony stopień przenoszenia się wirusa na człowieka był związany ze zmniejszeniem wskaźnika śmiertelności. Prawdziwości tej tezy nie udowodniono. Niższy wskaźnik śmiertelności w ostatnim czasie może być wyłącznie przypadkowy lub może być skutkiem wczesnego rozpoznania lub skuteczniejszego leczenia.
19. Ile wynosi okres inkubacji wirusa H5N1 u ludzi?
  Czas inkubacji choroby zakaźnej to okres między zakażeniem a wystąpieniem pierwszych objawów. Okres inkubacji "zwykłej grypy" wynosi od 1 do 4 dni. Uważa się, że okres inkubacji wirusa H5N1 wynosi od 2 do 8 dni, a zwykle mniej niż tydzień.
20. Czy są jakieś dowody na przenoszenie wirusa między ludźmi?
  Tak. Wirus przeniósł się prawdopodobnie z człowieka na człowieka w Tajlandii pod koniec sierpnia 2004 r. (NEJM 2005; 352: 333-340). Podejrzany przypadek dotyczył matki, która zaraziła się wirusem H5N1, gdy karmiła piersią swoją córkę chorą na ptasią grypę. Matka nie miała kontaktu z kurczętami. Inny prawdopodobny przypadek zdarzył się w Wietnamie, gdy wirusem H5N1 zaraziła się pielęgniarka od chorego pacjenta. Jeśli występują przypadki przenoszenia się wirusa między ludźmi, to obecnie zdarzają się bardzo rzadko i wymagają bliskiego kontaktu ze źródłem zakażenia. Oznacza, że przenoszenie się wirusa między ludźmi jest obecnie bardzo nieskuteczne.
21. Co oznacza powstanie ognisk choroby? Jakie jest jego znaczenie?
  Ognisko choroby to stan, gdy kilka osób, które są ze sobą w stosunkowo bliskim kontakcie w miejscu pracy lub w domu, nabawia się tej samej choroby. Przy chorobie zakaźnej, rosnąca liczba ognisk oznacza bardziej skuteczne przenoszenie się zarazka. Odnotowano kilka ognisk zakażenia wirusem H5N1. Największe z nich miało miejsce w Haiphong, w Wietnamie w kwietniu 2005 r. i dotyczyło ojca, matki i trzech córek. Wystąpiły także przynajmniej dwa inne ogniska, obejmujące matkę i dziecko. Przypadek z Indonezji, gdy mężczyzna zaraził się wirusem H5N1, a jego dwie córki zmarły na podobną chorobę można uznać za ognisko, jeśli przyjmiemy, ze córki zaraziły się również wirusem H5N1.
22. Skoro przenoszenie się wirusa między ludźmi jest tak trudne, to skąd to całe zamieszanie?
  To bardzo dobre pytanie. Przecież od stycznia 2004 r. stwierdzono jedynie 125 przypadków zarażenia się wirusem H5N1 przez ludzi, w tym 64 przypadki śmiertelne. Corocznie ponad 2 mln ludzi umiera na malarię. Tylko USA, co roku ponad 30 tys. osób umiera z powodu "zwykłej grypy". Istnieją jednak obawy, że wirus H5N1 zmutuje do formy, która będzie łatwo przenosiła się z człowieka na człowieka. Jeśli powstanie nowy wirus grypy, który będzie skutecznie przenosił się między ludźmi, wystąpi pandemia (globalna epidemia), ponieważ nikt nie będzie miał wcześniejszej odporności na wirusa i dlatego wszyscy będą całkowicie podatni na zakażenie. Wystąpi podobna sytuacja jak podczas pandemii grypy hiszpanki z lat 1918-1919, która spowodowała śmierć 40-100 mln osób. Pojawiający się mechanizm mutacji, prowadzący do skutecznego przenoszenia się wirusa między ludźmi, został szczegółowo omówiony w odpowiedzi na pytanie 41.
23. Czy ludzie mogą zarażać innych zanim pojawią się u nich objawy choroby?
  Nie wiadomo, czy ludzie, którzy zarazili się obecnym szczepem wirusa H5N1, mogą zarażać innych zanim sami zachorują. Jednak w przypadku "zwykłej" grypy, ludzie zarażają przynajmniej na jeden dzień przed zachorowaniem. Zupełnie inna sytuacja wystąpiła w przypadku wirusa SARS, gdy ludzie nie zarażali, zanim nie pojawiły się u nich objawy choroby. Jeśli powstanie mutant szczepu wirusa H5N1, zdolny do łatwego przenoszenia się między ludźmi i jeśli ten szczep będzie zakaźny w stosunku do innych ludzi na jeden dzień przed zachorowaniem, walka z rozprzestrzenianiem się choroby będzie bardzo kłopotliwa.
24. Czy wirus H5N1 może zarażać ludzi, nie powodując zachorowań?
  U niektórych ludzi wirus H5N1 nie spowoduje żadnych objawów choroby, a zakażenie wykazane zostanie obecnością swoistych przeciwciał. Taki mechanizm wystąpił wyraźnie podczas epidemii w 1997 r. w Hong-Kongu. Wtedy niektórzy pracownicy ubojni lub handlarze drobiem mieli przeciwciała przeciwko wirusowi H5N1, lecz kliniczne objawy choroby nigdy się u nich nie rozwinęły. Ostatnie badania w Tajlandii i Wietnamie nie potwierdziły jednak tej tezy. Jest jednak bardzo prawdopodobne, że tak jak w przypadku innych typów wirusa grypy, mutant H5N1 zdolny do przenoszenia się z człowieka na człowieka spowoduje u wielu ludzi chorobę bezobjawową. To może być naprawdę zjawisko wierzchołka góry lodowej, gdy jedynie niewielki odsetek przypadków zakażenia wykaże kliniczne objawy choroby.
25. Jakie są pierwsze kliniczne objawy zakażenia wirusem H5N1 u ludzi?
  Zakażenie wirusem H5N1 u ludzi rozpoczyna się zwykle jak inna grypa - gorączką powyżej 38 C (w 100%), kaszlem (94-100%), mięśniobólem (11-50%), biegunką (41-70%) i bólem głowy (10-100%). Ból gardła stwierdzono w 33% przypadków podczas epidemii w 1997 r. oraz w 71% przypadków podczas epidemii w Tajlandii. Objaw ten nie pojawił się natomiast podczas epidemii w Wietnamie. Podobnie katar (nieżyt nosa) stwierdzono w 58% przypadków w 1997 r. oraz w 53% przypadków w Tajlandii, nie stwierdzono go zaś w Wietnamie. Podczas zakażenia wirusem H5N1 zapalenie spojówek ("czerwone oczy") występuje rzadko, inaczej niż w przypadku ptasiej grypy wywołanej wirusem H7.
26. Jak wygląda u ludzi kliniczny przebieg grypy wywołanej wirusem H5N1?
  U niektórych ludzi (odsetek nie jest znany), choroba nie rozwija się poza stadium początkowe. U innych osób (odsetek nie jest znany), choroba przebiega z problemami z oddychaniem z powodu zapalenia płuc lub zespołu niewydolności oddechowej. U niektórych ludzi występuje niewydolność nerek lub wątroby lub rozsiane wykrzepianie śródnaczyniowe (DIC). Te poważne objawy występują na skutek "nawału cytokinowego". Podobne przypadki zaobserwowano podczas pandemii grypy hiszpanki w 1918 r. Wirus H5N1 objawia się również w nietypowy sposób np. silną biegunką lub zapaleniem mózgu (NEJM 2005; 352: 686-691). U dzieci po podaniu aspiryny może rozwinąć się zespół Reye'a - bardzo poważne powikłanie. Dzieciom nie należy podawać aspiryny.
27. Jakie są wyniki badań laboratoryjnych przy zakażeniu ludzi wirusem H5N1?
  Powszechnie występuje obniżenie liczby białych krwinek. Niski poziom limfocytów widoczny jest w 50-80% przypadków zakażenia. Spadek liczby płytek krwi występuje w 33-80% przypadków. Nieznaczny wzrost poziomu enzymów wątrobowych ma miejsce w 61-83% przypadków. O nieprawidłowym funkcjonowaniu nerek świadczy wzrost poziomu kreatyniny.
28. W jaki sposób diagnozuje się zakażenie wirusem H5N1?
  Każdy przypadek grypy w regionie, gdzie występuje zakażony drób, powinien zostać zbadany w kierunku obecności wirusa H5N1, zwłaszcza, jeśli chory miał kontakt z drobiem. Diagnostykę laboratoryjną wykonuję się na podstawie:
  (a) pozytywnego wyniku hodowli wirusa, która trwa od 2 do 10 dni;
  (b) czasu rzeczywistego RT-PCR na wymazie z gardła lub na aspiracie odessanym z nosogardzieli (NPA) (pobranie wymazu z nosa i gardła);
  (c) pozytywnego testu immunofluorescencyjnego na antygeny z zastosowaniem przeciwciała monoklonalnego przeciwko H5 lub wykrywania antygenów wirusa w wymazie z nosogardzieli (NPA) wykorzystując np. test naprzemiennej amplifikacji sekwencji kwasów nukleinowych (NASBA) oraz co najmniej czterokrotne namnożenie w H5 miana swoistych przeciwciał w próbkach serologicznych, pobranych w pierwszym i czternastym dniu. Dostępne stają się lepsze testy, dzięki którym można uzyskać wyniki w ciągu 15-30 minut. Zrozumiałe jest, że im szybsza metoda wykrywania, tym bardziej test jest przydatny. Szybkie i wczesne wykrycie przypadków zakażenia wirusem jest niezbędne do szybkiego i skutecznego zwalczania epidemii. W wyniku zastosowania obecnych testów można otrzymać pewną ilość fałszywie ujemnych wyników ze względu na niedopasowanie starterów PCR.
29. Jak leczy się infekcje wywołane wirusem H5N1?
  W leczeniu zakażeń wirusem H5N1 mają zastosowanie inhibitory neuraminidazy. Dostępne są dwa leki: (a) Osetlamivir ("Tamiflu") opracowany przez Gilead Sciences a produkowany i rozprowadzany przez firmę Roche; (b) Zanamavir ("Relenza") produkowany przez firmę GlaxoSmithKline. Trzeci lek, Peramivir, produkowany przez firmę Biocryst Pharmaceuticals, znajduje się w trakcie badań dotyczących zastosowania dożylnego. Wymienione leki są przydatne zarówno w leczeniu infekcji wywołanych wirusem H5N1, jak i w profilaktyce (zapobieganiu). Myszom wstrzyknięto letalny szczep H5N1, a przed i po wstrzyknięciu podano im preparat Tamiflu (H5N1 A/Wietnam/1203/04). Lek uchronił myszy przed skutkami śmiertelnymi zakażenia wirusem (J. Infectious Diseases 2005; 192). Istnieją jednak pewne dowody laboratoryjne i kliniczne, które dotyczyły ostatnio pacjenta z Wietnamu, że niektóre szczepy H5N1 są częściowo odporne na Tamiflu. Jednak te częściowo odporne szczepy wydają się mieć mniejsze skłonności do przenoszenia się między ludźmi. Jeśli Tamiflu lub Relenzę stosuje się do leczenia przypadków zakażenia wirusem H5N1, można się spodziewać, że leki będą skuteczne jedynie po podaniu we wczesnym stadium choroby, najlepiej w ciągu 24 godzin od wystąpienia objawów. Dawka Tamiflu dla osób powyżej 13 roku życia wynosi 75 mg (jedna kapsułka) dwa razy na dobę przez 5 dni. W ostrych przypadkach zakażenia H5N1, można rozważyć zwiększenie dawki do 150 mg dwa razy na dobę przez 14 dni, do czasu, aż pojawią się przeciwciała neutralizujące. Można również rozważyć łączne podanie Tamiflu i Relenzy. Ostatnio odnotowano, że "Ampligen (R)", immunomodulator dsRNA , produkowany przez firmę Hemispherx Biopharm poprawia skuteczność Tamiflu. W przyszłości podczas leczenia zakażeń wirusem H5N1 można rozważyć łączną terapię przy zastosowaniu innych czynników antywirusowych. Termin ważności Tamiflu wynosi 4 lata od daty produkcji. Leczenie zakażeń wirusem H5N1 będzie również obejmowało leczenie wspomagające, np. podawanie płynów dożylnych, pomoc w oddychaniu za pomocą respiratorów. Antybiotyki są przydatne przy leczeniu wtórnego, bakteryjnego zapalenia płuc.
30. Czy Relenza jest lepsza niż Tamiflu?
  Relenza jest tak samo skuteczna jak Tamiflu, a może nawet skuteczniejsza (Lancet, 13 sierpnia 2005 r.; 366 533-534). Niektórzy eksperci uważają jednak, że Tamiflu jest lepszy w leczeniu niż Relenza, ponieważ Relenza osiąga jedynie niski poziom koncentracji we krwi i w tkankach, a zakażenie wirusem H5N1 jest chorobą układową, która atakuje wszystkie układy organizmu ludzkiego. Obu leków nie porównywano jednak bezpośrednio w badaniu kontrolowanym. Relenzę należy przyjmować w formie inhalacji, co jest trudniejsze i mniej wygodne w stosowaniu. Relenza koncentruje się w układzie oddechowym na poziomie znacznie wyższym niż jest to potrzebne, aby zabić wirusa H5N1. Tamiflu ma przewagę, ponieważ rozchodzi się po całym ciele i po całym krwioobiegu. Niektórzy eksperci uważają, że Relenza ma lepsze zastosowanie profilaktyczne niż Tamiflu, a Tamiflu jest skuteczniejsze w leczeniu.
31. Czy rymantadyna i amantadyna są przydatne w leczeniu?
  Nie. Wirus H5N1 jest odporny na te powszechnie stosowane leki, skuteczne w leczeniu wielu rodzajów grypy.
32. Jakie jest dawkowanie Tamiflu u dzieci?
  Dla dzieci w wieku od 1 roku do 13 lat dostępna jest zawiesina doustna. Dla dzieci o masie ciała do 15 kg dawka wynosi 30 mg dwa razy na dobę, o masie ciała od 15 do 23 kg - 45 mg dwa razy na dobę, o masie ciała 23-40 kg - 60 mg dwa razy na dobę. Dzieciom o masie ciała powyżej 40 kg podaje się dawkę jak dla osoby dorosłej - 75 mg dwa razy na dobę. Zawiesina doustna zwiera sorbitol i nie jest wskazana do stosowania u dzieci z wrodzoną nietolerancją fruktozy.
33. Jakie są efekty uboczne stosowania Tamiflu?
  Najczęstszym działaniem niekorzystnym w wyniku stosowania Tamiflu są nudności i wymioty. Nudności pojawiają się u 11% leczonych Tamiflu oraz u 7% przyjmujących preparat w celach zapobiegawczych. Wymioty występują odpowiednio u 8% i 2% przypadków. Przyjmowanie Tamiflu podczas posiłku zmniejsza te działania uboczne. Bardzo rzadko u ludzi mogą występować silne reakcje alergiczne na Tamiflu, obejmujące silne reakcje skórne, takie jak rumień wielopostaciowy i zespół Stevena-Johnsona. Bardzo rzadko może się zdarzyć anafilaksja.
34. Czy istnieją jakieś przeciwwskazania co do stosowania Tamiflu u pewnych grup ludzi?
  Tamiflu nie należy stosować u dzieci poniżej pierwszego roku życia. Nie wiadomo, czy Tamiflu może szkodliwie wpływać na płód czy organizm noworodka. Zaleca się, aby podczas ciąży lub laktacji (karmienia piersią) stosować Tamiflu tylko wtedy, gdy stwierdzi się, że potencjalne korzyści przeważają nad jakimkolwiek potencjalnym zagrożeniem. Tamiflu można stosować u chorych z niewydolnością nerek, lecz zaleca się zmniejszenie dawki o połowę u tych osób, których klirens kreatyniny wynosi od 10 do 30 ml/min. Tamiflu można całkiem bezpiecznie stosować u chorych z niewydolnością wątroby.
35. Czy Tamiflu jest dostępny w rejonie Azji i Pacyfiku i w pozostałych regionach świata?
  W większości krajów Azji i Pacyfiku Tamiflu został wyprzedany i nie jest już dostępny dla ogółu społeczeństwa. W Indiach i Pakistanie preparat ten nie jest zarejestrowany. To samo dotyczy Relenzy. Na całym świecie jest coraz trudniej nabyć Tamiflu i Relenzę. W niektórych krajach azjatyckich są rozważane możliwości produkcji własnej wersji generycznej Tamiflu. Tajlandia twierdzi, że wyprodukuje taką ilość preparatu, która do lutego 2006 r. wystarczy do wyleczenia 100 tys. pacjentów. Wietnam osiągnął porozumienie z firmą Roche, dotyczące produkcji wersji generycznej leku. Uważa się, ze Chiny i Tajwan opracowują wersje generyczne. Laboratorium Ranbax z Indii przeprowadza rozmowy z firmą Roche na temat produkcji generyku. Roche negocjuje również z firmami Teva Pharmaceuticals, Mylun Laboratories i Barr Pharmaceuticals.
36. Ile kosztuje Tamiflu?
  Cena zakupu Tamiflu w regionie Azji i Pacyfiku różni się w zależności od kraju i waha się od 23 do 60 USD za 1 opakowanie z 10 kapsułkami. Cena w Hong-Kongu wynosi 28 USD, w Tajwanie - 35 USD, w Tajlandii - 35 USD, w Japonii - 60 USD, w Chinach - 28-37 USD, w Australii - 32 USD, na Filipinach - 33 USD, w Wietnamie - 40-48 USD, w Singapurze - 23 USD, w Korei - 46 USD oraz w Malezji - 30 USD.
37. Czy Tamiflu jest przydatny w zapobieganiu zakażeniom wirusem H5N1?
  Teoretycznie tak, co wynika z badań na myszach (patrz pytanie 27). Dawka profilaktyczna Tamiflu dla osób powyżej 13 roku życia wynosi jedna kapsułka dziennie. Wskazaniami do stosowania profilaktycznego są: (a) kontakt z przypadkami rozpoznanej grypy; (b) obecność na fermach, gdzie u drobiu wystąpiły przypadki ptasiej grypy wywołanej wirusem H5N1; (c) uczestnictwo w uboju drobiu; (d) pandemia, gdy profilaktyczne zastosowanie Tamiflu będzie jedną z metod jej zwalczania.
  Relenza jest również przydatnym lekiem profilaktycznym, a nawet może być skuteczniejsza od Tamiflu.
38. Jak długo można stosować Tamiflu w celach profilaktycznych?
  Nie stwierdzono, czy wystąpią znaczące działania niekorzystne, jeśli Tamiflu stosuje się profilaktycznie przez okres dłuższy niż 30 dni. W przypadku pandemii, obecnie zalecam jednak, aby stosować Tamiflu tak długo, jak długo występuje ekspozycja na wirus H5N1 lub do czasu wytworzenia przeciwciał ochronnych po skutecznym zaszczepieniu.
39. Czy opracowano szczepionkę przeciwko wirusowi H5N1?
  Tak. W dniu 6 sierpnia 2005 r., dr Anthony Fauci z amerykańskiego Krajowego Instytutu Alergii i Chorób Zakaźnych ogłosił pozytywne wyniki testu przy zastosowaniu u ludzi szczepionki przeciwko wirusowi H5N1, opracowanej przez firmę Sanofi-Pasteur. Poziom przeciwciał ochronnych wytwarza się po dwóch zaszczepieniach podanych w odstępie czterech tygodni. Trudno jest jednak wyprodukować duże ilości tej szczepionki w krótkim czasie z dwóch powodów: (a) wirusy stosowane w szczepionce są hodowane na pożywce z białka jaja kurzego, jest to bardzo powolna metoda produkcji; (b) całkowita potrzebna dawka antygenu wynosi 90 mikrogramów (antygen jest tą częścią szczepionki, która wywołuje odpowiedź immunologiczną). Jest to 12 razy więcej antygenu niż w przypadku szczepionki przeciwko zwykłej grypie. Firmy Chiron i GlaxoSmithKline (GSK) również opracowują szczepionki przeciwko wirusowi H5N1. Firma GSK ogłosiła niedawno, że byłaby zdolna wyprodukować miliony dawek w ciągu czterech miesięcy od rozpoczęcia pandemii. Potrzebny jest rozwój nowszych technologii, dzięki którym można by było: (a) przyspieszyć produkcję szczepionki; (b) zwiększyć skuteczność szczepionki przy wykorzystaniu mniejszej ilości antygenu. Jedną z takich technologii jest zastosowanie adiuwantów. Stwierdzono, że "Ampligen (R)" - immunomodulator dsRNA, produkowany przez firmę Hemispherx Biopharm, powoduje znaczne zwiększenie skuteczności szczepionki.
40. Czy szczepionka będzie skuteczna, jeśli rozwinie się pandemia?
  Nie ma gwarancji, że obecna szczepionka będzie skuteczna przeciwko szczepowi wirusa zdolnemu do wywołania pandemii. Obecnie krąży nawet kilka różnych szczepów wirusa H5N1. Wirus ten ciągle mutuje. Jeśli rozwinie się pandemia, najbardziej skuteczną bronią w jej zwalczaniu będzie szczepionka swoista dla danego szczepu. Nie będzie można jednak opracować takiej szczepionki, zanim nie rozpocznie się epidemia wśród ludzi. Pomimo to, dzięki doświadczeniu zdobytemu podczas opracowywania obecnej szczepionki przeciwko H5N1 będzie można szybciej opracować szczepionkę swoistą dla danego szczepu. WHO stwierdziła ostatnio, że nie ma potrzeby zmieniać prototypowych szczepów wirusów szczepionkowych (A/Wietnam/1194/04, A/Wietnam/1203/04, A/Hong-Kong/213/03). Krajowy Instytut Zdrowia z USA zamówił 2 mln dawek szczepionki opracowanej przez firmę Sanofi-Pasteur.
41. Czy dostępna będzie wystarczająca ilość szczepionki jeśli wystąpi pandemia?
  Nie. Szacowana ilość szczepionki na rok przyszły i lata następne wystarczy do objęcia szczepieniem jedynie niewielkiej części populacji światowej. Nawet, jeśli obecna szczepionka jest skuteczna w pandemii, większość ludzi pozostanie niezaszczepiona.
42. Jakie jest ryzyko pandemii spowodowanej wirusem H5N1?
  Wszystkie poprzednie pandemie spowodował wirus grypy typu A o podtypach hemaglutyniny H1, H2 i H3. Istnieją jednak podstawy, aby sądzić, że kolejna pandemia rozwinie się z powodu wirusa H5N1. Obecnie jest mało możliwe, aby wirus H5N1 rozprzestrzeniał się między ludźmi, ponieważ zakażenie wymaga bliskiego i długotrwałego kontaktu z chorym. Eksperci obawiają się jednak, że może pojawić się mutacja, a zmutowany wirus będzie zdolny skutecznie rozpowszechniać się między ludźmi, powodując pandemię (epidemię o zasięgu światowym). Istnieje już kilka różnych zmutowanych szczepów wirusa H5N1. Krążący obecnie dominujący genotyp wirusa nazywa się szczepem "Z". Powiększył się również zasięg terytorium geograficznego występowania H5N1, wirus obecny jest teraz w Rosji. Zwiększył się również szereg żywicieli wirusa wśród ssaków. W 2003 r. wirus znaleziono u chorych świń na południu Chin, w 2004 r. - u kotów domowych w Tajlandii, a w 2005 r. - u tygrysów w tajskich zoo. Ostatnio koty w Liaoning padły po zjedzeniu zakażonych kurcząt. Podsumowując, wśród ssaków zwiększył się zasięg żywicieli, zwiększył się obszar występowania geograficznego oraz pojawiły się zmutowane szczepy wirusa. Wszystkie te czynniki sugerują, że powstanie szczepu zdolnego, aby skutecznie rozprzestrzeniać się między ludźmi jest tylko kwestią czasu. Istotnie, wielu ekspertów uważa, że możliwość wystąpienia pandemii wirusa H5N1 jest największym zagrożeniem, jakie spotkało świat.
43. W jaki sposób może powstać mutacja, w wyniku której wirus byłby zdolny przenosić się między ludźmi?
  Mutacja wirusa H5N1, w wyniku której wirus byłby zdolny przenosić się między ludźmi może powstać na jeden z dwóch sposobów:
  przez stopniową zmianę genów wirusa ptasiej grypy i bezpośrednie przeniesienie się na ludzi. Taka sytuacja miała miejsce podczas pandemii grypy hiszpanki w 1918 r. Można się spodziewać, ze taki mutant, zawierający tylko geny wirusa ptasiej grypy wywoła ciężkie przypadki choroby wśród ludzi. Szczep "Z" stanowi bezpośrednią zmianę w składzie genetycznym wirusa H5N1, lecz nie może spowodować skutecznego przenoszenia się miedzy ludźmi
  przez reasortację genetyczną (rekombinację), podczas której geny wirusa grypy ludzkiej mieszają się z genami wirusa ptasiej grypy H5N1. Wirus grypy ludzkiej H3N2 zaraża świnie od 1998 r. i świnie odgrywają rolę dużego rezerwuaru wirusa H3N2. Możliwe jest, ze świnie mogą działać jak "naczynie do mieszania", pozwalając na reasortację genetyczną między wirusami H5N1 i H3N2. W ten sposób może pojawić się zmutowany wirus, który byłby zdolny skutecznie przenosić się między ludźmi. Można się spodziewać, ze taki mutant spowoduje lżejsze przypadki choroby, niż mutant zwierający tylko geny wirusa ptasiej grypy.
44. Jak wygląda klasyfikacja pandemii według WHO?
  Dzięki tej klasyfikacji WHO może zaplanować w przyszłości działania konieczne do przeprowadzenia podczas wystąpienia pandemii. W dniu 5 listopada WHO ogłosiła, że obecnie znajdujemy się w trzeciej fazie alarmu pandemicznego.
  Faza 1: Nie wykryto nowych podtypów wirusa grypy. Podtyp wirusa grypy, który wywołał zakażenie u ludzi może być obecny u zwierząt. Jeśli wirus jest obecny u zwierząt, to ryzyko zakażenia ludzi uważa się za niskie.
  Faza 2: U ludzi nie wykryto nowych podtypów wirusa grypy. Jednakże, krążący podtyp wirusa grypy zwierzęcej stwarza znaczne ryzyko zachorowań u ludzi.
  Faza 3: Zakażenie(a) u ludzi nowym podtypem wirusa grypy, lecz bez przenoszenia się choroby między ludźmi lub co najwyżej rzadkie przypadki przeniesienia się wirusa na osobę, która była w bliskim kontakcie ze źródłem zakażenia.
  Faza 4: Niewielkie ognisko(a) choroby o ograniczonym przenoszeniu się wirusa między ludźmi. Rozprzestrzenianie się choroby ma charakter ściśle lokalny, co świadczy o tym, że wirus u ludzi nie przyjął się dobrze.
  Faza 5: Duże ognisko(a) choroby, lecz przenoszenie się wirusa między ludźmi ma nadal charakter lokalny. Wirus u ludzi przystosowuje się coraz lepiej, lecz nie jest jeszcze w pełni zdolny, aby przenosić się skutecznie.
  Faza 6: Wirus przenosi się skutecznie i nieprzerwanie na całą populację.
45. Kiedy wystąpi pandemia?
  Nie można określić kiedy wystąpi pandemia grypy spowodowana wirusem H5N1. Może to być w przyszłym tygodniu, miesiącu lub roku, a nawet nigdy! Biorąc pod uwagę historię, można być jedynie pewnym, że będziemy mieli pandemię, lecz nie można określić, czy zostanie ona wywołana wirusem H5N1, czy też innym wirusem grypy.
46. Co oznacza termin "podstawowy współczynnik reprodukcji"?
  Podstawowy współczynnik reprodukcji (Ro) jest niezbędny do zrozumienia rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej. Określa się go, jako przeciętną liczbę przypadków wtórnych zachorowań wywołanych typowym przypadkiem pierwotnym w populacji całkowicie podatnej na zakażenie. Jeśli Ro<1, choroba przestaje się przenosić. Specjaliści, którzy tworzą modele matematyczne, przeanalizowali scenariusz pandemii wywołanej wirusem H5N1, wykorzystując analogię do pandemii grypy hiszpańskiej z lat 1918-1919 (Nature, 3 sierpnia 2005 r.). Analiza przypadków Ro od 1,5 do 4 doprowadziła do wniosku, że pandemię można by było zatrzymać u źródła (pytanie 47).
47. Czy można zapobiec pandemii?
  Najlepszym sposobem, aby zapobiec pandemii, jest kontrola ognisk choroby u drobiu, poprzez masowe i bezwzględnie wybijanie ptaków. Te działania wymagają dużego zaangażowania państwowych organów administracyjnych, którego na razie niestety nie obserwujemy. Wirus H5N1 teraz prawdopodobnie zbyt głęboko zakorzenił się w Azji, aby go wyeliminować. Niewiele można zrobić, aby zlikwidować rezerwuar wirusa u dzikiego ptactwa. Z tego względu musimy badać możliwości wyeliminowania na wczesnym etapie zmutowanego wirusa, który byłby zdolny wywołać trwałe przenoszenie się choroby między ludźmi. Eliminacja musi nastąpić zanim wirus stanie się wysoce zjadliwy, wtedy i tam gdzie się pojawi i zanim się nie rozpowszechni. Takie działanie będzie wymagało szybkiego i rzetelnego zgłaszania wszystkich przypadków wirusa do Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i będzie zależało od skuteczności różnych organów administracyjnych, związanych z podejmowanymi działaniami. Pomimo to nie ma pewności, że w ten sposób cel działania zostanie osiągnięty. Z chwilą, gdy wirus stanie się całkowicie zjadliwy, uważa się, że nie jest możliwe, aby powstrzymać jego rozpowszechnianie się w innych częściach świata. Modele matematyczne, bazujące na podstawowym czynniku reprodukcji (Ro) choroby (patrz pytanie 46), wskazują, że możliwe jest zatrzymanie pandemii u źródła, pod warunkiem, że: (a) pierwsze wirusy, zdolne przenosić się między ludźmi nie są wysoce zjadliwe (niski Ro); (b) niebezpieczeństwo dotyczy niewielkiego obszaru geograficznego; (c) szybko wykrywa się i zgłasza pierwsze ogniska choroby; (d) leki przeciwwirusowe np. Tamiflu gromadzi się szybko z zapasów i podaje znacznej liczbie ludzi (patrz pytanie 48); (e) skutecznie ogranicza się ruch osobowy w ramach i poza strefą dotkniętą zakażeniem oraz (g) wprowadza się działania w zakresie izolacji ludzi, takie jak kwarantanna, zakaz urządzania spotkań publicznych itd. Jest nadzieja, że te wszystkie działania spowodują zmniejszenie Ro do zera i wygaśnięcie epidemii. Na podstawie jednego z badań oszacowano, że, jeśli epidemia pojawi się na obszarze wiejskim o wielkości 3,5 tys. mil kwadratowych w Tajlandii, będziemy mieli 2-3 tygodnie czasu, aby przeciwdziałać chorobie przy pomocy leków przeciwwirusowych i prowadzić działania w zakresie izolacji ludzi.
48. Jakie są międzynarodowe zapasy WHO?
  Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) otrzyma 3 mln opakowań (30 mln kapsułek) Tamiflu w celu stworzenia międzynarodowych zapasów leku. Można będzie je natychmiast skierować do wykorzystania w pierwszym kraju, który zgłosi epidemię grypy skutecznie roznoszącej się między ludźmi. Firma Roche przekaże lek do WHO nieodpłatnie, a pierwszy milion dawek dostarczy na początku 2006 roku. Pozostałe 2 mln dawek Roche dostarczy do połowy 2006 r.
49. Dlaczego rządy robią zapasy Tamiflu i w jakich ilościach?
  WHO zaleca, aby każdy kraj zgromadził taką ilość Tamiflu, która wystarczyłaby do leczenia 25% ludności. Nie jest jednak dostępna wystarczająca ilość leku, aby zrealizować to zalecenie. Jeśli pojawiłaby się pandemia, Tamiflu byłby dostępny tylko dla niewielkiej części populacji światowej. Na podstawie izraelskiej analizy "Koszty i korzyści z magazynowania leku przeciwko pandemii grypy" wywnioskowano, że magazynowanie Tamiflu może przynieść oszczędności dla gospodarki. Izraelczycy obliczyli, że bezpośrednia oszczędność kosztów w zakresie opieki zdrowotnej wystąpiłaby nawet gdyby korzystanie z zapasów Tamiflu ograniczało się do leczenia pacjentów wysokiego ryzyka. Oszczędność kosztów występowała, gdy szacowane ryzyko pandemii wynosiło ponad jedną pandemię na 80 lat. W ciągu ostatnich 400 lat zanotowano 31 pandemii. Wniosek z analizy brzmi: "niezależnie od ostatnich wydarzeń w Azji południowo-wschodniej, magazynowanie Tamiflu przyniesie zysk z inwestycji w proporcji 3,8 do 1. Niektóre kraje nabyły lub nabywają Tamiflu. Przykłady:
  Kraj Ilość zamówionych opakowań (mln szt.) % populacji objętej leczeniem
  Nowa Zelandia 0,8 20
  Francja 13 20
  Wielka Brytania 14,6 20
  Kanada 8,6 17
  USA 2,3 <1
  Hong-Kong zamówił wystarczająco dużo - do 2 mln opakowań (20 mln kapsułek). Finlandia, Norwegia, Islandia, Irlandia, Luksemburg, Holandia i Szwajcaria zamówiły tyle, aby objąć leczeniem 20-40% populacji. Tajlandia, kraj w którym bardzo prawdopodobnie Tamiflu potrzebne będzie na początku pandemii, zamówiła ilość leku wystarczającą do leczenia 220 tys. ludzi. Malezja zamówiła taką ilość Tamiflu, aby leczyć 60 tys. ludzi. Kwestie zapasów leku w Azji południowo-wschodniej rozważa grupa krajów. Niektórzy eksperci sądzą, że tworzenie zapasów może doprowadzić do niedoboru Tamiflu w regionach, które będą go najbardziej potrzebowały, a mianowicie w Azji południowo-wschodniej, gdzie najbardziej prawdopodobnie wirus zacznie przenosić się między ludźmi. Z tego względu, z uwagi na niedobór Tamiflu możemy stracić okazję zatrzymania pandemii.
50. Ile będzie zgonów, jeśli pojawi się pandemia?
  Podczas "zwykłej" grypy w USA rocznie umiera ok. 30 tys. ludzi, a na całym świecie - od 250 tys. do 500 tys. (niektórzy eksperci szacują, że roczny wskaźnik śmiertelności z powodu "zwykłej" grypy jest wyższy i wynosi 1,0-1,5 mln). Pandemia wywołana wirusem H5N1 będzie dotyczyła bardziej zjadliwego szczepu niż w przypadku "zwykłej" grypy i nie będzie istniała odporność na ten szczep. Z tego względu spodziewamy się znacznie większej ilości zgonów niż podczas sezonu "zwykłej grypy". Podczas pandemii grypy hiszpanki w 1918 r. zmarło od 40 do 50 mln ludzi, co przewyższało 1% światowej populacji w tym czasie. Podczas pandemii w 1957 r. i 1968 r. zmarło 1-2 mln ludzi. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że z powodu pandemii wywołanej wirusem H5N1 na całym świecie umrze od 2 do 50 mln ludzi. Inni eksperci są bardziej pesymistyczni. Profesor Michael Osterholm, ekstrapolując pandemię z 1918 r. na dzisiejszą populację, ocenia, że liczba zgonów z powodu pandemii wywołanej H5N1 wyniesie od 180 do 360 mln. Dr Nabarro z ONZ przewidział do 150 mln zgonów.
51. Jakie będą skutki gospodarcze i społeczne pandemii?
  Krótko mówiąc, skutki pandemii będą druzgocące. Nastąpią ogromne utrudnienia w podróżach i prowadzeniu interesów. Zamkniętych będzie wiele granic międzynarodowych. Zamknięte będą szkoły i kina. Ludzie będą unikać restauracji i innych miejsc publicznych. Zabraknie żywności i innych towarów. Szpitale nie będą w stanie przyjąć wszystkich chorych, wystąpi poważny niedobór respiratorów.
52. Jak wygląda planowanie na wypadek wystąpienia pandemii?
  Planowanie na wypadek wystąpienia pandemii obejmuje rozpatrzenie wielu możliwych scenariuszy, przewidywanie sytuacji, które mogą się zdarzyć i tworzenie odpowiednich planów postępowania podczas każdego ze scenariuszy. W ten sposób, jeśli np. jutro kilka miast w Wietnamie zgłosiłoby poważne epidemie grypy z 5% śmiertelnością, przewidujemy, że: (a) granice międzynarodowe zostaną zamknięte; (b) wojsko będzie musiało opracować strategie postępowania w przypadku zakłóceń społecznych w kraju; (c) w krajach, które nie zostaną dotknięte pandemią będzie szerzył się strach, panika i chaos; (d) nastąpi zastój w gospodarce światowej; (e) wystąpi poważny niedobór żywności, środków czystości, papieru, gazu itp. (f) zamknięte zostaną szkoły, kina, restauracje; (g) trzeba będzie sporządzić plany dotyczące pochówku dużej ilości zmarłych osób. Różne organizacje, rządy i firmy opracowują obecnie szczegółowe plany operacyjne, które mają za zadanie pomóc ludności przezwyciężyć pandemię, która potrwa od 1 do 3 lat.
53. Jakie są działania firmy DuPont w związku z wirusem H5N1?
  Korporacja DuPont pracuje nad awaryjnym planem działania w przypadku wystąpienia pandemii oraz uczy się koordynacji, komunikowania się, metodologii przygotowania się do kryzysu, planowania ciągłości działania, wykrywania przypadków zachorowań oraz procedur i działań medycznych. Zespół zadaniowy firmy składa się z pracowników wchodzą działu medycznego, zaopatrzenia, kontaktów z klientami, zasobów ludzkich, bezpieczeństwa, SHE (Safety, Health & Environment - Bezpieczeństwo, Zdrowie i Środowisko), operacyjnego oraz ekonomicznego. Na stronie internetowej DuPont Bird Flu Information Resource zamieszczono obecnie najnowsze informacje na temat ptasiej grypy. Wśród nich jest prezentacja, w której przedstawiono szczegółowo środki ostrożności, jakich należy przestrzegać podczas odwiedzania ferm. Środki ostrożności są szczególnie ważne dla pracowników działu Środków Ochrony Roślin firmy DuPont oraz pracowników firm Pionieer i Antec.
54. Jakie są działania firmy DuPont Azja/Pacyfik w związku z wirusem H5N1?
  Firma DuPont Azja Pacyfik opracowała plany działań na wypadek: (a) dużej epidemii, która mogłaby być zwiastunem pandemii; (b) zachorowania pracownika lub członka jego rodziny; (c) pandemii. Obecnie w firmie DuPont Azja/Pacyfik uważa się, że nie ma potrzeby stosować ograniczeń w zakresie podróżowania do kraju dotkniętego ptasią grypą. Zaleca się, aby:
  pracownicy i podróżujący stosowali odpowiednie środki ostrożności w zakresie higieny (pytania 55 i 56);
  wszyscy pracownicy zaszczepili się przeciwko "zwykłej" grypie (pytanie 59);
  pracownicy rozważyli kupno 3 opakowań Tamiflu dla każdego członka rodziny (pytanie 60);
  do wszystkich zakładów produkcyjnych i biur dostarczyć odpowiednią ilość masek, chusteczek do rąk nasączonych alkoholem i termometrów na wypadek pandemii;
  kraje otrzymały zapasy awaryjne Tamiflu lub Relenzy w proporcjach jedno opakowanie na pięciu pracowników. Leki należy rozprowadzić do każdej lokalizacji i przechowywać w chłodnym miejscu;
  osoby podróżujące do lub z kraju, w którym występuje ptasia grypa u ptaków powinni mieć ze sobą w bagażu podróżnym jedno opakowanie Tamiflu (lub Relenzy), maski i chusteczki do rąk nasączone alkoholem;
  w zakładach produkcyjnych, w których na miejscu znajduje się lecznica, powinien być zapas Tamiflu (lub Relenzy) do stosowania przez personel Zintegrowanej Opieki Zdrowotnej (IHS - Integrated Health Services) na wypadek wystąpienia pandemii.
55. Jakie środki ostrożności należy podejmować jedząc mięso kurcząt, jaja lub mięso kaczek?
  Obecnie nie trzeba podejmować ŻADNYCH środków ostrożności, pod warunkiem, że mieszka się w kraju, gdzie w dane chwili nie ma epidemii grypy wywołanej wirusem H5N1. Jest jednak odstępstwo od tej zasady - nie należy nigdy jeść jaj na surowo, ponieważ za ich pośrednictwem mogą przenosić się różne choroby. Spożywania jaj na surowo należy unikać z zasady, bez związku z wirusem H5N1. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) obecnie uważa, że mrożone kurczęta lub produkty z kurcząt lub jaja, które pochodzą z obszarów objętych epidemią, są bezpieczne.
  Jeśli mieszka się w kraju, w którym nastąpił wybuch ptasiej grypy wywołanej wirusem H5N1, należy:
  kupować tylko drób wypatroszony (po usunięciu wnętrzności);
  dokładnie gotować (smażyć, piec) mięso z drobiu (do osiągnięcia jednolitej temperatury co najmniej 70 C);
  po przygotowaniu drobiu do gotowania dokładnie umyć ręce;
  do przygotowania mięsa z drobiu używać oddzielnej deski i każdorazowo myć ją wodą z detergentem;
  kupować mrożony drób. Nie dlatego, że mrożenie zmniejsza żywotność wirusa (wirus H5N1 może przeżyć w zamrożonym stanie nieskończenie długo), lecz dlatego, że mrożony drób jest zazwyczaj dokładnie oczyszczony i przygotowany. Mrożony drób należy odpowiednio rozmrozić i dokładnie ugotować;
  NIE odwiedzać ferm drobiu;
  NIE odwiedzać targowisk, gdzie handluje się żywym drobiem;
  NIE kupować żywego drobiu;
  osoby, które pracują na fermach lub w ubojniach drobiu powinni zaszczepić się przeciwko "zwykłej" grypie, stosować środki ochrony osobistej (maski, fartuchy, okulary) i profilaktycznie przyjmować Tamiflu;
  przed gotowaniem jaj umyć ich skorupki wodą z detergentem;
  unikać spożywania mięsa z kaczek oraz absolutnie nie spożywać kaczej krwi. Jeśli je się mięso z kaczek, należy upewnić się, że jest bardzo dokładnie ugotowane.
  Bardzo ważne jest częste mycie rąk. Po podaniu ręki drugiej osobie należy przetrzeć ręce środkiem sanitarnym zawierającym alkohol.
56. Jakie środki ostrożności należy podejmować odwiedzając kraj, w którym wystąpiły u drobiu przypadki ptasiej grypy wywołane wirusem H5N1?
  Należy stosować się do zaleceń wymienionych w odpowiedzi na pytanie 55. Prawdopodobieństwo zarażenia wirusem H5N1 jest obecnie bardzo niskie. Zaleca się zabierać ze sobą w apteczce podróżnej maski, chusteczki do rąk nasączone alkoholem, termometr i Tamiflu. Polecane są maski chirurgiczne dwu- lub trójwarstwowe.
57. Czy bezpieczne jest podróżowanie do krajów, w których wystąpiły u drobiu lub ludzi przypadki ptasiej grypy wywołane wirusem H5N1?
  Zgadzamy się ze Światową Organizacją Zdrowia (WHO), która twierdzi, ze w fazie 3 alarmu pandemicznego NIE ma potrzeby ograniczać podróży. Należy pamiętać, że przenoszenie się ptasiej grypy między ludźmi wymaga bliskiego i przedłużonego kontaktu. Zatem nie ma zagrożenia dla pracowników, którzy stosują się do środków ostrożności wymienionych w odpowiedzi na pytania 54, 55, 56 i 59. Pracownicy, którzy muszą odwiedzać fermy w ramach swoich obowiązków służbowych muszą postępować zgodnie z zaleceniami zamieszczonymi na stronie internetowej A/P SHEA i stronie internetowej korporacji DuPont. Jeśli odwiedzanie krajów, w których występuje ptasia grypa stanie się niebezpieczne, biura podróży powiadomią o tym podróżnych. Takie informacje będą udzielane, gdy wirus H5N1 zacznie skutecznie przenosić się między ludźmi.
58. Czy obecnie stosowne szczepionki przeciwko grypie chronią przed wirusem H5N1?
  Szczepionki przeciwko "zwykłej" grypie w ogóle NIE chronią przed wirusem H5N1. Jednak wszystkie władze zalecają, aby ludzie co roku szczepili się przeciwko grypie. Jest mniej prawdopodobne, aby zaszczepieni ludzie zachorowali na "zwykłą" grypę. Podczas pandemii grypy wywołanej wirusem H5N1, zanim nie zostanie postawiona właściwa diagnoza, KAŻDY przypadek grypy będzie uznany za przypadek zarażenia wirusem H5N1. Dla chorych na "zwykłą" grypę będzie to uciążliwe ze względu na przeprowadzane kwarantanny i inne niedogodności.
59. Czy należy się teraz zaszczepić przeciwko grypie?
  Tak. Coroczne szczepienia przeciwko grypie jest zalecane.
60. Czy należy teraz kupić zapas Tamiflu na wypadek przyszłej pandemii?
  W regionie Azji i Pacyfiku zaleca się, rozważenie zakupu 3 opakowań Tamiflu dla każdego członka rodziny. Zdajemy sobie sprawę, że zakup ten jest kosztowny i jeśli pandemia nie wystąpi, ludzie będą uważali, że wydali pieniądze niepotrzebnie. Zalecenie, aby zaopatrzyć się w Tamiflu, trzeba potraktować jak polisę ubezpieczeniową - mamy nadzieje, że nigdy się nie przyda. Okres ważności Tamiflu wynosi 4 lata od daty produkcji. Jeśli pandemia nie wystąpi, lek można stosować w leczeniu "zwykłej" grypy.
61. Na jakich stronach internetowych DuPont podane są informacje o wirusie H5N1?
  Informacje o wirusie H5N1 zamieszczono na stronie internetowej Azja/Pacyfik SHEA: http://sh01.sh.dupont.com/DUAP/CN/Cnhome.nsf/WebSiteListings/AP%20SHE?opendocument&Selected=4B37-426V+
  Informacje zamieszczono również na stronie internetowej firmy DuPont:
  http://www1.lvs.dupont.com/ea/flu_info/index.html
62. Jakie są inne strony internetowe, z których można dowiedzieć się więcej o wirusie H5N1?
  http://www.cdc.gov/flu/avian/index.htm
  http://www.who.int/csr/disease/avian_influenza/en/
  http://www.who.int/csr/disease/avian_influenza/pandemic/en/index.html
  http://www.wpro.who.int/avian/
  http://www.info.gov.hk/dh/diseases/influenza/influenza.htm
  http://www.oie.int/eng/en_index.htm
1. Wyposażenie usunięte z pomieszczenia należy dokładnie wymyć (zastosować Biosolve 1:100, pozostawić na 20-30 minut), spłukać czystą wodą, a następnie zdezynfekować (Virkon 1:100).
2. Rozprowadzić roztwór dezynfekcyjny (Virkon 1:100) za pomocą opryskiwacza lub myjki ciśnieniowej na wszystkich powierzchniach, zwracając szczególną uwagę na kąty i szczeliny. Pozostawić do wyschnięcia przed wniesieniem odkażonego wyposażenia i wprowadzeniem zwierząt.
3. Po wykonaniu mycia i dezynfekcji pomieszczeń wnieść wyposażenie oraz położyć świeżą ściółkę (przy chowie ściółkowym). Następnie należy przeprowadzić zamgławianie pomieszczeń środkiem dezynfekcyjnym (Virkon 1:100) aby zniszczyć zarazki, które mogły być zawleczone ze sprzętem i ściółką.
1. Zorganizować szkolenie personelu z zakresu biobezpieczeństwa.
1. Opryskać środkiem dezynfekcyjnym wszystko, co miało bezpośredni lub pośredni kontakt z ptakami (budynki, klatki, wybiegi itd.).
2. Nawilżyć roztworem dezynfekcyjnym odpady wylęgowe, ściółkę i odchody ptaków.
3. Przeprowadzić oprysk środkiem dezynfekcyjnym wewnętrznych ścian budynków, przestrzeni dachowych oraz wszystkich zakamarków.
4. Ściany zewnętrzne budynków należy zdezynfekować tylko w miejscach, które graniczą z drogą przenoszenia ptaków lub wybiegami (inne powierzchnie zewnętrznych ścian i dachu nie wymagają odkażania).
5. Przeprowadzić dokładne odkażanie dróg dojazdowych i ścieżek. Wcześniej należy się upewnić, że studzienki kanalizacyjne nie są zatkane i nie ma niebezpieczeństwa skażenia zbiorników wodnych.
6. Środek dezynfekcyjny należy pozostawić na 24 godziny aby dokładnie spenetrował powierzchnie, ściółkę itd.
1. Usunąć wszystkie zanieczyszczenia organiczne (ściółkę, odchody) z budynków inwentarskich i ułożyć w kopiec, który następnie dokładnie opryskać środkiem dezynfekcyjnym.
2. Zanieczyszczenia organiczne pozostawić w kopcu przez 42 dni lub spalić małymi partiami.
3. Oczyścić na sucho, a następnie odkazić (przecierając szmatką nawilżoną środkiem dezynfekcyjnym) system wentylacji (urządzenia nawiewne i wywiewne). Jeśli dostęp do urządzeń jest utrudniony, należy je wyjąć, a po oczyszczeniu i odkażeniu włożyć na miejsce.
4. Dokładnie nawilżyć wysoko skutecznym środkiem myjącym Biosolve podłogi, ściany, stropy, przestrzenie dachowe, karmidła, skrzynki gniazdowe itd. we wszystkich budynkach, które miały bezpośredni kontakt z ptakami. W tym celu zaleca się stosowanie myjki ciśnieniowej nastawionej na niskie ciśnienie. Usunąć wszystkie pajęczyny i kurz zmywając strumieniem lub używając odkurzacza.
5. Po wykonaniu punktu 4 należy odtłuścić całe wyposażenie używając preparatu Biosolve (stosując lancę do mycia pianowego). Odczekać co najmniej 10 minut aby detergent spenetrował i rozmiękczył zabrudzenia, a następnie zmyć czystą wodą pod ciśnieniem. Po umyciu wyposażenie należy dokładnie zdezynfekować.
6. Nawilżyć roztworem dezynfekcyjnym powierzchnie budynków inwentarskich, rampy wyładowcze i załadowcze, ścieżki i drogi dojazdowe, pozostawić co najmniej na 30 minut, a następnie zmyć czystą wodą.
7. Po upływie 7 dni powtórzyć jeszcze raz cały program mycia i dezynfekcji.
1. Jeśli budynki posiadają ziemne, gliniane lub wapienne podłogi, należy je najpierw oczyścić skrobaczką, rozdrobnić, a następnie zwilżyć roztworem dezynfekcyjnym. Brukowane podłogi należy namoczyć środkiem dezynfekcyjnym, a następnie spłukać. Wszystkie usunięte z podłóg zanieczyszczenia muszą być spalone lub wysypane na kopiec z odchodami.
2. Drewniane podłogi, które będą powtórnie używane należy podnieść, a następnie wymyć i odkazić. Ziemię pod nimi należy rozdrobnić i zwilżyć roztworem dezynfekcyjnym.
3. Palety, słupy ogrodzeniowe, belki, deski i kawałki drewna, których nie uda się skutecznie odkazić ze względu na ich złą jakość, należy spalić.
4. Przeprowadzając dezynfekcję na zewnątrz budynków szczególną uwagę należy zwrócić na:
- Przestrzeganie strefy ochronnej wokół obiektu
- Bioasekuracja środków transportu - baseny do odkażania kół i opryskiwanie
- Baseny do odkażania butów
- Mycie rąk i ubranie ochronne
- Zapobieganie kontaktu drobiu z dzikimi ptakami
- Mycie pomieszczeń inwentarskich na fermie drobiu wysokoskutecznym środkiem myjącym (Biosolve^R firmy DuPont^TM) **,
- Nastroszone pióra
- miękka skorupa jaj
- obniżenie nieśności
- gubienie jaj
- zmniejszenie apetytu
- zsinienie dzwonków i grzebienia
- obrzęki głowy, powiek, dzwonków i grzebienia
- zielone zabarwienie kału, biegunka
- Krwiste zabarwienie wydzieliny z nozdrzy
- Obniżona koordynacja ruchów, trudności w poruszaniu
- Wybroczyny (najłatwiej zauważalne na kończynach)
- Trudności w oddychaniu
- Zwiększona śmiertelność w stadzie
- Nagłe upadki
- wyciek z nosa
- drogi dojazdowe,
- ścieżki,
- furtki,
- bramy wjazdowe,
- wybiegi.

Preparat Virkon S posiada udowodnioną wysoką skuteczność w stosunku do wirusa H5N1 ptasiej grypy

Październik 2005, Sudbury, Suffolk, Wielka Brytania.

^TM

Sarah Rogers
Dyrektor Zarządzający
Healthcare Solutions
Hyde Lodge, Hyde Lane
Churt
Surrey GU10 2LP
Tel: + 44 (0) 1428 604444
Fax: + 44 (0) 1428 607916
sarah@healthcare-pr.co.uk

Andy Deeks
Kierownik Globalnej Obsługi Marketingowej
DuPont Animal Health Solutions
Windham Road
Sudbury,
Suffolk, CO10 2XD, UK
Tel: + 44 (0)1787 377305
Fax: + 44 (0)1787 310846
Andy.Deeks@gbr.dupont.com

Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości.

Spis_treści

Zwalczanie chorób zakaźnych na świecie - Influenza ptaków o wysokiej zjadliwości

Spis_treści

Skuteczność Virkonu w stosunku do wirusa Influenzy ptaków

Organizm	typ	uwagi	Rozcieńczenie
Wirus Influenzy ptaków	Typ A	Influenza ptaków	1:320
Wirus Influenzy ptaków	Typ A	Influenza ptaków	1:280
Wirus Influenzy ptaków	Typ A	Influenza ptaków	1:100
Wirus Influenzy koni	Typ A	Influenza koni	1:100

Spis_treści

Jak rozpoznać Influenzę ptaków i jakie podjąć działania w przypadku podejrzenia

Spis_treści

VIRKON

Spis_treści

Dlaczego Virkon jest wybierany w planowaniu zwalczania zagrożeń

www.virkons.com

Spis_treści

Niezależne rekomendacje, efektywność, sprawozdania z badań.

Jednostka chorobowa	Drobnoustrój chorobotwórczy	Akceptacja w niezależnych badaniach	Rozcieńczenie
Influenza ptaków	Wirus influenzy	Virkon	1:320
		Farm Fluid S	1:320
		Hyperox	1:200
		Longlife 250S	1:250

Spis_treści

Jednostka chorobowa	Drobnoustrój chorobotwórczy	Akceptacja w niezależnych badaniach	Rozcieńczenie
Influenza ptaków	Wirus influenzy	Virkon	1:320
		Farm Fluid S	1:320
		Hyperox	1:200
		Longlife 250S	1:300

Rozcieńczenia zalecane do bieżącego odkażania pomieszczeń inwentarskich zostały ustalone w oparciu o wyniki niezależnych badań i różnią się od zaleceń przy dezynfekcji profilaktycznej. W niezależnych badaniach ustalono, że minimalny czas odkażania czystej powierzchni powinien wynosić 10 minut. Departament Środowiska, Żywności i Rolnictwa Wielkiej Brytanii (DEFRA) zatwierdził stosowanie w zwalczaniu ptasiej grypy preparatów firmy Antec w rozcieńczeniach stosowanych przy chorobach drobiu. Stężenia zalecane przez DEFRA w zwalczaniu chorób drobiu

Preparat dezynfekcyjny	Nr raportu	Rozcieńczenie
Virkon	1	1:280
Farm Fluid S	01-FFS	1:200
Hyperox	017	1:375
Longlife 250S	01-LL250S	1:250

Spis_treści

Preparaty do mycia i dezynfekcji

Mycie
Biosolve	Rozcieńczenie	1:100 (1 litr na każde 100 litrów
Biosolve	Dawka	500 ml na 1 metr kwadratowy
Dezynfekcja bieżąca
Virkon	Rozcieńczenie	1:320 (310 g na każde 100 litrów)
Virkon	Dawka	300 ml na 1 metr kwadratowy
Farm Fluid S	Rozcieńczenie	1:320 (310 ml na każde 100 litrów)
Farm Fluid S	Dawka	300 ml na 1 metr kwadratowy
Hyperox	Rozcieńczenie	1:200 (500 ml na każde 100 litrów)
Hyperox	Dawka	300 ml na 1 metr kwadratowy
Longlife 250S	Rozcieńczenie	1:300 (330 ml na każde 100 litrów)
Longlife 250S	Dawka	300 ml na 1 metr kwadratowy

Dezynfekcja wstępna Jest wykonywana po usunięciu chorych / padłych ptaków z pomieszczeń inwentarskich.

Pamiętając o ochronie środowiska należy szczególnie uważać, aby stosowane roztwory nie przedostały się do wód gruntowych lub naturalnych zbiorników wodnych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na mycie i odkażanie wypożyczonych maszyn (program odkażania pojazdów firmy Antec) oraz sprzętu, który może być skażony drobnoustrojami.
Słoma, bele siana, wióry drzewne lub papier należy opryskać środkiem dezynfekcyjnym. Wszystkie materiały, rozrzucone lub rozsypanie na terenie obiektu, powinny być zdezynfekowane metodą oprysku, a następnie wysypane na kopiec z odchodami lub spalone.

Spis_treści
Ochrona fermy przed Influenzą ptaków Wyjątkowo ważne znaczenie w walce z rozprzestrzenianiem się choroby jest wybór właściwego środka dezynfekcyjnego. Jest to szczególnie istotne zimą, ponieważ niektóre chemiczne związki dezynfekcyjne (np. aldehyd glutarowy i formalina) tracą aktywność przy niskich temperaturach, co zmniejsza ich zdolność do niszczenia wirusa ptasiej grypy. Informacje te podaje Ministerstwo Rolnictwa Wielkiej Brytanii na podstawie wyników badań, przeprowadzonych przez niezależne laboratoria w temperaturze 4şC i obecności substancji organicznych. Ponieważ oprócz wirusa influenzy w środowisku mogą być obecne również inne patogeny, do dezynfekcji powinien być zastosowany produkt posiadający szerokie spektrum sprawdzonej aktywności przeciwdrobnoustrojowej. Z tych powodów firma Antec zaleca stosowanie preparatu Virkon - nowoczesnego, przyjaznego dla środowiska środka dezynfekcyjnego.

Kluczowe punkty kontroli

Punkty kontroli	Czynności	Preparaty firmy Antec
Osoby odwiedzające fermę	Ograniczyć liczbę wejść i wyjść do obiektu / budynków do jednego połączonego. Pozwalać odwiedzać fermę jedynie w bezwzględnie uzasadnionych przypadkach. Zapewnić osobom odwiedzającym czyste i odkażone ubranie ochronne. Jeżeli jest to możliwe należy wprowadzić obowiązek korzystania z pryszniców przy wejściu i wyjściu z obiektu.
Baseny do odkażania obuwia	Umieścić przy wszystkich wejściach do obiektu / budynków baseny i/lub maty do odkażania obuwia oraz zapewnić, aby były używane. Wymieniać roztwór co najmniej raz na tydzień.	Znak "Basen do odkażania obuwia" Preparat dezynfekcyjny Virkon 1:100
Mycie rąk	Należy myć ręce przy wejściu do obiektu / budynków, przed rozpoczęciem pracy, po przerwach, przy zmianie wykonywanych czynności oraz przed opuszczeniem obiektu.	Mydło przeciwbakteryjne Preparat do odkażania rąk Znak "System higieny rąk"
Pojazdy	Umieścić maty do odkażania kół pojazdów (nie używać mało skutecznych mat ze słomy, stosować specjalistyczne maty o odpowiednich wymiarach), baseny do odkażania kół i/lub urządzenia do opryskiwania przy wszystkich wjazdach do obiektu / budynków oraz zapewnić, aby wszystkie pojazdy wjeżdżające do obiektu były odkażane. Pojazdy należy dokładnie wymyć i odkazić przed każdym ich wyjazdem i po powrocie.	Znak "Odkażanie kół i pojazdów" Preparat dezynfekcyjny Virkon 1:100 Folder "Program odkażania pojazdów"
Budynki fermowe, rampy załadowcze, ścieżki i drogi	W pustych pomieszczeniach Usunąć materiał organiczny i inne zanieczyszczenia. Dokładnie wymyć wszystkie powierzchnie środkiem myjącym. Zmyć powierzchnie czystą wodą pod ciśnieniem. Dokładnie zdezynfekować wszystkie powierzchnie. W zasiedlonych pomieszczeniach Przeprowadzić zamgławianie środkiem odkażającym.	Preparat myjący Biosolve 1:100 Preparat dezynfekcyjny Virkon 1:100

Spis_treści
Biobezpieczeństwo pojazdów Pojazdy przemieszczające się między fermami, magazynami i zakładami przetwórczymi mogą z łatwością rozprzestrzeniać chorobę. Dlatego są one w centrum uwagi programów bioprewencji. Ministerstwo Rolnictwa, Rybołówstwa i Żywności Wielkiej Brytanii (obecnie Departament Środowiska, Żywności i Rolnictwa Wielkiej Brytanii - ang. DEFRA) uznało to zagadnienie za tak ważne, że 6 lipca 2000r. wydało rozporządzenie "Transport Zwierząt", w którym oddzielny rozdział poświęciło myciu i dezynfekcji pojazdów. Rozporządzenie wprowadza wymóg mycia i dezynfekcji wszystkich pojazdów przed każdym przewozem zwierząt kopytnych lub ptaków. Aby pomóc w walce z szerzeniem się infekcji za pośrednictwem środków transportu, firma Antec przygotowała na swojej stronie internetowej zatwierdzone przez DEFRA Programy Bioprewencji dla Pojazdów. Należy je włączać w kompletne programy bioprewencji na fermach całego świata.

Bioasekuracja środków transportu drobiu
W celu ograniczenia przenoszenia infekcji za pośrednictwem środków transportu należy wdrożyć procedury mycia i dezynfekcji środków transportu.
1. Zapewnić obsłudze nieprzemakalne, czyste i odkażone ubranie ochronne. 2. Po rozładunku ciężarówki typu modułowego oczyścić platformę samochodu z zanieczyszczeń (odchodów, ściółki) używając skrobaczki i szczotki. 3. Po rozładunku naczepy należy zeskrobać i wyszczotkować ścianki boczne, podłogę i tylny podnośnik. 4. Oczyścić z zanieczyszczeń koła, felgi, błotniki oraz wystawione części ramy.
Mycie i spłukiwanie
Namoczyć wszystkie powierzchnie samochodu preparatem Biosolve w rozcieńczeniu 1:100 i pozostawić na 10 minut aby roztwór przesiąkł i rozmiękczył zanieczyszczenia.
1. Dokładnie wymyć samochód od zewnętrz: rozpocząć od górnej części powierzchni bocznych poprzez platformę, zwracając szczególną uwagę na koła, felgi i błotniki. 2. W przypadku obecności powierzchni wewnętrznych (naczepa) należy namoczyć sufit, ścianki boczne i podłogę pojazdu. 3. Dokładnie wymyć tylny podnośnik (jeśli jest).
4. Wymyć całe wyposażenie samochodu, narzędzia i konsolę.
5. Po zakończeniu mycia należy spłukać wszystkie powierzchnie czystą wodą pod ciśnieniem, a następnie upewnić się, że nie pozostało żadnych zanieczyszczeń.
Dezynfekcja
Odkazić wszystkie zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie stosując zaakceptowany przez Ministerstwo Rolnictwa Wielkiej Brytanii preparat Virkon S w rozcieńczeniu 1:100.
1. Zdezynfekować samochód od zewnętrz: rozpocząć od górnej części powierzchni bocznych poprzez platformę, zwracając szczególną uwagę na koła, felgi, błotniki i podwozie.
2. W przypadku obecności powierzchni wewnętrznych (naczepa) należy prowadzić dokładne odkażanie w kolejności: sufit, ścianki boczne, podłoga pojazdu i na końcu tylny podnośnik (jeśli jest). 3. Odkazić całe wyposażenie samochodu i konsolę
Odkażanie szoferki
1. Usunąć z szoferki samochodu wszystkie ruchome przedmioty (np. maty, buty), a następnie zmieść śmieci i zanieczyszczenia do kosza lub śmietniczki. 2. Wymyć podłogę szoferki, maty i pedały preparatem Biosolve, pozostawić na 10 minut aby roztwór przesiąkł i rozmiękczył zanieczyszczenia. 3. Używając czystej ścierki nawilżonej roztworem preparatu Virkon S należy zdezynfekować podłogę szoferki, maty i pedały.
Zabiegi końcowe
1. Zaparkować samochód na pochyłej powierzchni w celu spłynięcia wody w wysuszenia. 2. Po wyjeździe samochodu z miejsca mycia należy zmyć betonową powierzchnię preparatem Biosolve (rozcieńczenie 1:100) aby nie pozostało żadnych zanieczyszczeń. 3. Zdezynfekować preparatem Virkon (rozcieńczenie 1:100) kombinezony i buty.

Doraźne zalecenia dla osób narażonych na kontakt z Grypą ptasią podczas wybuchów choroby wśród drobiu w Stanach Zjednoczonych
24 Luty, 2004
Wybuchy Grypy ptasiej typu A w stadach drobiu w USA zdarzały się od czasu do czasu. Od początku lutego 2004, doniesiono o wybuchach Grypy ptasiej w kilku miejscach w Stanach Zjednoczonych, ostatnie w Texasie. Ten dokument krótko opisuje przebieg choroby w Texasie i przekazuje tymczasowe zalecenia dla osób, które mogą być narażone na kontakt z ptasią grypą; związanych zawodowo z ochroną zdrowia oraz konsumentów.
Tło
Ze stanu Texas doniesiono o wybuchu wysoce zaraźliwej grypy ptaków typu A (H5n2) wśród drobiu na jednej z ferm w Hrabstwie Gonzales, w południowo-środkowym Texasie. To jest pierwszy wybuch wysoce zaraźliwej grypy ptaków w USA od 20 lat i został wykryty w rutynowych badaniach monitoringowych w kierunku Grypy ptaków. Ptaki z tej fermy były sprzedawane na targ żywych ptaków w okolice Houston. Wstępne badania ptaków na dwóch z tych rynków wykazały obecność Grypy ptasiej. Ferma i dwa targowiska zostały poddane kwarantannie, oczyszczone i zdezynfekowane po usunięciu zarażonych ptaków. Dodatkowo wprowadzano obszerną obserwację miejsc związanych z ogniskiem choroby. CDC i Departament Rolnictwa USA (USDA) współpracują z Wydziałem Zdrowia i Komisją Zdrowia Zwierząt w Texasie nad aspektami zdrowotnymi związanymi z wybuchem choroby i zmniejszeniem ryzyka dla ludzi. Ryzyko zdrowotne dla ludzi ze strony wirusa H5N2 influenzy drobiu który spowodował wybuch choroby w Texasie, w tym czasie było oceniane jako niskie. Wirus H5N2 z Teksasu jest innym podtypem influenzy A niż wirus, który wystąpił w Azji. Wybuchy influenzy spowodowane przez H5N1 wśród drobiu w Azji były połączone przypadkami zachorowań u ludzi w Tailandi i Wietnamie. Nie ma żadnego związku epidemiologicznego między wirusem H5N1 z Azji i wirusem H5N2 w Teksasie. Wirus Avian influenza typowo nie zakaża ludzi, jednak zanotowano kilka infekcji u ludzi i epidemii od 1997 roku.
Prawdopodobnie większość przypadków zachorowań u ludzi spowodowane było kontaktem z zakażonym drobiem lub kontaktem z zanieczyszczonymi powierzchniami. Inne drogi zakażenia także są możliwe, kiedy wirus w formie aerozolu osiada na powierzchniach błon śluzowych ust, nosa, oczu lub jest wdychany do płuc.
Doraźne zalecenia CDC
Ponieważ jest możliwe przeniesienie wirusa influenzy drobiu na ludzi, CDC wydało ten tymczasowy przewodnik dla
- osób które mogą mieć kontakt z grypą ptaków
- pracowników służby zdrowia
- konsumentów
Wskazówki dla osób, które mogą mieć kontakt z grypą ptaków są oparte na zróżnicowaniu stopnia ryzyka w zależności od sposobu kontaktu z wirusem. Ten dokument zawiera także doraźne wskazówki dla pracowników ochrony zdrowia, przeprowadzających wywiad, badania i diagnostykę osób narażonych na kontakt z grypą ptaków. Ponadto, zawarto informacje związane z bezpieczeństwem żywności dla konsumentów w aspekcie Grypy ptaków, rekomendacje będą udoskonalane w miarę konieczności.
Osoby uczestniczące w zwalczaniu Grypy ptaków
Osoby uczestniczące w zwalczaniu epidemii i usuwaniu zagrożenia (np. usypianie zwierząt, usuwanie zwłok, czyszczenie i dezynfekcja obiektów) na fermach drobiu lub targowiskach są szczególnie narażone na zakażenie. Te osoby często mają długotrwały, bezpośredni kontakt z zakażonymi ptakami, lub zanieczyszczonymi powierzchniami. CDC i USDA opracował tymczasowe wskazówki aby zmniejszyć to ryzyko, włącznie z zaleceniami odnośnie wyposażenia do ochrony osobistej, szczepień aktualną szczepionką przeciw grypie, zarządzaniem profilaktycznymi lekami przeciwwirusowymi, nadzorem i monitoringiem pracowników oraz badaniem pracowników u których wystąpiły gorączka i objawy ze strony układu oddechowego w obrębie 7 dni od ich ostatniego kontaktu z wirusem (http://www.cdc.gov/flu/avian/protectionguid.htm).
Inne osoby narażone na kontakt z wirusem ptasiej grypy
Ryzyko na kontakt z wirusem Grypy ptaków i zarażenie jest mniejsze u ludzi z większym doświadczeniem lub przez krótki czas mającymi kontakt z zakażonymi ptakami i zanieczyszczonymi powierzchniami oraz osób mających kontakt pośredni. Osoby u których wystąpiły gorączka i objawy ze strony układu oddechowego w obrębie 7 dni od ich ostatniego kontaktu z wirusem powinny zgłosić się do lekarza. Przed wizytą należy opisać objawy i podać informacje o narażeniu na Grypę ptaków.
Pracownicy służby zdrowia - Badanie osób chorych.
Pracownicy służby zdrowia powinni zwracać uwagę na schorzenia dróg oddechowych szczególnie u osób które mogły być narażone na kontakt z zakażonym drobiem. Niniejszy rozdział zawiera informacje dla tych pracowników sektora ochrony zdrowia publicznego, którzy mogą potrzebować oceny objawów chorobowych u ludzi narażonych na zakażenie grypą ptasią.
Od osób z objawami ze strony układu oddechowego powinny być pobierane próbki (wymaz z nosa lub gardła lub aspirat
Próbki powinny byc badane metodą RT-PCR w kierunku obecności influenzy A i jeśli możliwe H1 i H3. Jeśli to jest niemożliwe w laboratorium lokalnym lub jeśli wynik jest pozytywny, próbki powinny być przesłane do centralnego laboratorium.
Nie powinno się przeprowadzać izolacji wirusa chyba że zabezpieczenie biologiczne laboratorium jest na poziomie 3+
Próbki surowicy od osób z objawami ostrymi (zachorowanie w ciągu 7 dni) oraz od ozdrowieńców powinny być przechowywane na wypadek potrzeby wykonania badań w kierunku obecności przeciwciał przeciw wirusowi ptasiej grypy.
Konsumenci: Przewodnik bezpieczeństwa żywności
Nie ma dowodów na to by jakikolwiek przypadek Grypy ptasiej u ludzi spowodowany był spożyciem produktów drobiowych. Virus Avian influenza H5N2, H7N2 i H5N1 tak jak inne patogeny występujące w żywności jest niszczony przez odpowiednie ogrzewanie. Konsumenci muszą pamiętać o odpowiedniej obróbce i przygotowaniu żywności w tym:
Gotowanie mięsa drobiowego i produktów drobiowych (włączając w to jaja) przynajmniej do temperatury 82 stopni C.
Z surowym drobiem zawsze trzeba postępować zgodnie z zasadami higieny, ponieważ może być przyczyną infekcji np.: salmonellozy. Dlatego wszystkie sprzęty i powierzchnie (w tym ręce) po kontakcie z drobiem powinny być natychmiast dokładnie umyte wodą i detergentem. WHO w związku z sytuacją epidemiologiczną w Azji, opracowało przewodnik bezpieczeństwa żywności. Dostępny jest na stronie http://www.who.int/foodsafety/micro/avian/en/
Dodatkowe informacje
Centers for Disease Control and Prevention http://www.cdc.gov/flu/avian/index.htm
The Animal and Plant Health Inspection Service U.S. Department of Agriculture http://www.aphis.usda.gov/lpa/issues/ai_de/ai_de.html)
The Texas Animal Health Commission
http://www.tahc.state.tx.us

Przewodniki i rekomendacje
Doraźny przewodnik
Doraźne zalecenia dla osób uczestniczących w zwalczaniu epidemii Influenzy ptaków w Stanach Zjednoczonych i usuwaniu zagrożenia
17 Luty, 2004

Cel
Ten dokument zawiera tymczasowe zalecenia dotyczące ochrony osób uczestniczących w zwalczaniu epidemii Influenzy ptaków w Stanach Zjednoczonych i usuwaniu zagrożenia. Wykonujące czynności podczas których były narażone na kontakt z drobiem zarażonym influenzą ptaków - takie jak eutanazja, usuwanie zwłok, mycie i dezynfekcja zabudowań na terenie zapowietrzonym. Ten tymczasowy przewodnik, opracowany został wspólnie z USDA (Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych) i powinien być brany pod uwagę jako uzupełnienie strategii zapobiegania i zwalczania chorób zakaźnych drobiu określonych przez władze stanowe, przemysł lub USDA. Te wskazówki będą w razie konieczności aktualizowane.
Tło:
Avian Influenza - Influenza ptaków, ptasia grypa.
Wirusy influenzy zakażające ptaki są nazywane "wirusami avian influenza (ptasiej grypy)" (www.cdc.gov/flu/avian/facts.htm). Są to wirusy influenzy typu A, które różnią się genetycznie od wirusów influenzy , które zwykle zakażają ludzi. Jest wiele podtypów wirusa influenzy ptaków typu A, w tym H7 i H5. Wśród wirusów influenzy ptaków można, ze względu na cechy genetyczne i przebieg choroby u drobiu, wyróżnić formy o "niskiej zjadliwości" oraz o "wysokiej zjadliwości". Ptaki zainfekowane wirusem influenzy ptaków mogą wydalać wirusa ze śliną, wydzieliną nosową i kałem. Kontakt z wydzielinami dróg oddechowych lub kałem jest ważnym elementem przenoszenia zakażenia wśród drobiu. Pomiędzy kurnikami infekcja zwykle przenosi się poprzez transport zakażonych ptaków oraz czynności związane z przemieszczaniem personelu, wyposażenia, pojazdów z budynków zanieczyszczonych odchodami lub wydzieliną z układu oddechowego. Okres czasu jaki wirusy mogą przetrwać w środowisku zależy od temperatury i wilgotności, ale mogą w chłodniejszych i wilgotnych warunkach przetrwać kilka tygodni. Wirus Avian influenza typowo nie zakaża ludzi, jednak zanotowano kilka infekcji u ludzi i epidemii od 1997 roku. (Więcej informacji w języku angielskim "Basic Information About Avian Influenza" www.cdc.gov/flu/avian/facts.htm)
W 2003 w Holandii podczas wybuchu ptasiej grypy wśród drobiu, zanotowano kilka infekcji Influenza typu A (H7N7) wśród osób zajmujących się zakażonymi ptakami i ich rodzin. Zgłoszono ponad 80 przypadków zachorowań spowodowanych przez H7N7 (objawy były głównie związane z infekcjami oczu, i objawami ze strony układu oddechowego), jeden pacjent zmarł (lekarz weterynarii nadzorujący zapowietrzone fermy). Pomimo że są dowody na ograniczone przenoszenie zakażenia z osoby na osobę, stałe przenoszenie zakażenia z człowieka na człowieka nie miało miejsca podczas tej i innych epidemii ptasiej grypy.
Prawdopodobnie większość przypadków zachorowań u ludzi spowodowane było kontaktem z zakażonym drobiem lub kontaktem z zanieczyszczonymi powierzchniami. Inne drogi zakażenia także są możliwe, kiedy wirus w formie aerozolu osiada na powierzchniach błon śluzowych ust, nosa, oczu lub jest wdychany do płuc.
Zalecenia CDC
Niniejsze doraźne zalecenia są oparte na tym, co jest uważane za optymalne środki ostrożności, do zabezpieczenia osób zajmujących się zwalczaniem epidemii ptasiej grypy o wysokiej zjadliwości przed zakażeniem i przystosowaniem się wirusa (np. mieszaniem się genów wirusa ptasiej grypy i grypy ludzkiej). Zagrożenie zdrowia dla ludzi ze strony wirusa grypy ptasiej o niskiej patogenności wydaje się niższe, ale nie jest dokładnie określone. Tym nie mniej, uważa się za uzasadnione podjęcie wszelkich możliwych środków ostrożności dla zabezpieczenia osób narażonych na kontakt z którymkolwiek typem wirusa ptasiej grypy, podczas akcji zwalczania epidemii i usuwania jej skutków.
Podstawowa kontrola zakażeń.
Należy pouczyć pracowników o tym jak istotna jest dokładna higiena rąk po każdym kontakcie z zakażonymi lub podejrzanymi o zakażenie ptakami, zanieczyszczonymi powierzchniami oraz po zdjęciu rękawic. Higiena rąk powinna obejmować mycie wodą i mydłem przez 15 - 20 sekund lub inne standardowe zabiegi dezynfekcyjne dopuszczone do stosowania w takich sytuacjach przez odpowiednie jednostki rządowe lub inne odpowiedzialne za zwalczanie corób zakaźnych instytucje.
Należy upewnić się, że personel ma możliwość skorzystania ze środków ochrony osobistej, i że został w tym zakresie przeszkolony. (szczegóły poniżej)
Środki ochrony osobistej
Powinno się używać jednorazowych rękawiczek lateksowych, winylowych lub łatwych do odkażania rękawic roboczych z grubej gumy. Dla ochrony przed podrażnieniami skóry, spowodowanymi długotrwałym narażeniem na wilgoć związaną z poceniem się rąk w rękawicach gumowych, można pod rękawice gumowe zakładać cienkie rękawiczki bawełniane. Rękawiczki muszą być zmienione jeśli zostały rozerwane lub uszkodzone w inny sposób. Rękawiczki po użyciu powinny być we właściwy sposób usunięte, przed dotknięciem nieskażonych przedmiotów i powierzchni.
Należy używać odzieży ochronnej, najlepiej jednorazowej odzieży wierzchniej jak fartuch lub płaszcz, nieprzemakalnych fartuchów lub fartuchów chirurgicznych z długimi rękawami i mankietami oraz na wierzch nieprzemakalnych fartuchów.
Na obuwie powinny być zakładane ochraniacze lub powinno się używać butów gumowych lub poliuretanowych łatwych do odkażenia.
Dla ochrony błony śluzowej oczu powinno się używać okularów ochronnych.
Jednorazowe maseczki z filtrem np. (N-95, N-99, lub N-100) stanowią minimalne zabezpieczenie dróg oddechowych. Możliwe, że na fermie drobiu już są używane tego typu lub lepsze maski w związku z narażeniem na inne zagrożenia (gazy, pył). Pracownicy powinni mieć dopasowane maski i uszczelki.Pracownicy którzy nie mogą z różnych względów (np. zarost) używać masek powinni mieć ochronne kaptury lub hełmy wyposażone w filtry o wysokiej skuteczności.
Jednorazowe środki ochrony osobistej powinny być we właściwy sposób usunięte

drukuj

« powrót

Ptasia grypa

Bioasekuracja środków transportu drobiu

Mycie i spłukiwanie

Dezynfekcja

Odkażanie szoferki

Zabiegi końcowe